Demografia społeczna 05-SO-S1-DS
Ćwiczenia (C) semestr zimowy 2015/2016

1. J. Balicki, E. Frątczak, Ch. B. Nam, Przemiany ludnościowe. Fakty – interpretacje – opinie, Wyd. Uniw. Kardynała S. Wyszyńskiego, Warszawa 2007.

2. J. Z. Holzer, Demografia, PWE, Warszawa 2003.

3. L. Kupiec, Demografia w gospodarcze przestrzennej, WSFiZ w Białymstoku, Białystok 2011.

4. Mały Rocznik Statystyczny Polski 2015, GUS, Warszawa 2015.

5. M. Kędelski, J. Paradysz, Demografia, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2006.

6. M. Mitręga, Demografia społeczna, Śląsk, Katowice 1995.

7. M. Okólski, A. Fihel, Demografia. Współczesne zjawiska i teorie, Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa 2012.

8. A. Balicki, Analiza przeżycia i tablice wymieralności, PWE, Warszawa 2006.

9. J. Kurkiewicz, Podstawowe metody analizy demograficznej, PWN, Warszawa, 1992.

10. Krajowa Polityka Miejska, rozdz. 4.9 Demografia, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju [dostęp online].

11. S. Borowski (red.), Analiza kohortowa i jej zastosowanie, PWN, Warszawa 1976.

12. Z. Strzelecki (red.), Procesy demograficzne u progu XXI wieku. Polska a Europa, RCSS, Warszawa 2001.

Na ocenę końcową z ćwiczeń składają się:

1) Ocena z testu zaliczeniowego (50%)

2) Ocena z projektu (50%)

Zaliczenie ćwiczeń możliwe jest po uzyskanie pozytywnej oceny (co najmniej dostatecznej z obu elementów składowych) oraz przy posiadaniu pełnej obecności na zajęciach (dopuszczalna jest 1 nieobecność nieusprawiedliwiona, każda kolejna wymaga zaliczenia materiału omawianego na zajęciach, na których student był nieobecny).

Na każdych zajęciach student będzie miał możliwość wzięcia udziału w prowadzonej dyskusji. Na koniec zajęć prowadzący będzie oceniał wypowiedzi studentów w skali od 0 do 1 „+” (plusa), biorąc pod uwagę merytoryczność, adekwatność, spójność i logiczność tych wypowiedzi. Zdobycie przez studenta, co najmniej 7 plusów, skutkuje podniesieniem oceny końcowej z ćwiczeń o pół stopnia.

Test zaliczeniowy.

Za poprawną odpowiedź na każde z 20 pytań egzaminacyjnych student otrzymać może określoną, maksymalną liczbę punktów. Ocena z egzaminu zależy od ilości uzyskanych przez studenta punktów i wystawiana jest według poniższych zasad:

27 – 26 pkt. (do 95%) – ocena bardzo dobra (5.0)

25 – 24 pkt. – ocena dobra plus (4.5)

23 – 19 pkt. (do 75%) – ocena dobra (4.0)

18 – 17 pkt – ocena dostateczna plus (3.5)

16 – 13 pkt. (do 50%) – ocena dostateczna (3.0)

12 i mniej pkt. (poniżej 50%) – ocena niedostateczna (2.0)

Prezentacja multimedialna w 3-4 osobowych grupach, będąca charakterystyką wybranego miasta Polski pod względem sytuacji demograficznej.

Charakterystyka powinna zawierać informacje pochodzące z Narodowych Spisów Powszechnych z lat 1988, 2002, 2011, oraz Roczników Statystycznych z lat 1995-2015, dotyczące:

- stanu ludności,

- struktury ludności (wg. płci, wieku, wykształcenia, stanu cywilnego),

- podstawowych współczynników charakteryzujących ruch naturalny ludności (współczynnik urodzeń, zgonów, małżeństw, rozwodów),

- syntetycznych miar reprodukcji ludności (współczynnik przyrostu naturalnego, dynamiki demograficznej, dzietności, reprodukcji),

- podstawowych wskaźników charakteryzujących ruch wędrówkowy ludności (współczynnik napływu i odpływu wędrówkowego, saldo migracji),

oraz

- analizę dynamiki procesów ludnościowych,

- ogólną ocenę aktualnego stanu demograficznego miasta,

- prognozy demograficzne do roku 2050.

Brak, któregokolwiek elementu, niepoprawność lub niepełność zaprezentowanych w nim danych, będzie skutkował obniżeniem oceny o pół stopnia.

Oceniany będzie także sposób przedstawiania przygotowanego materiału:

- prezentacja powinna trwać ok. 15 minut,

- w przygotowanie i prezentowanie treści zaangażowani powinni być wszyscy członkowie grupy,

- podczas prezentacji używane powinny być pojęcia z zakresu demografii,

- prezentacja powinna być wolna od błędów językowych, powinna być spójna i logiczna,

- członkowie grupy powinni potrafić udzielić odpowiedzi na pytania (max. 2) zadane przez prowadzącego, dotyczące prezentowanej treści.

Niespełnienie któregokolwiek elementu będzie skutkowało obniżeniem oceny o pół stopnia.

1. Podstawowe źródła danych w demografii (cz.1):

- ewidencja bieżąca ludności;

- badania reprezentacyjne;

- rocznik statystyczny i demograficzny (budowa i sposoby korzystania);

- Bank Danych Lokalnych (budowa i sposoby korzystania);

- Eurostat;

- inne projekty GUS (Statystyczne Vademecum Samorządowca, Biuletyn Statystyczny, rocznik pracy).

2. Podstawowe źródła danych w demografii (cz. 2 - Narodowy Spis Powszechny):

- historia spisów powszechnych;

- warunki realizacji spisów powszechnych;

- metodologia spisów powszechnych (budowa kwestionariuszy);

- porównanie metodologii badań spisowych z lat 2002 i 2011

w Polsce.

3. Analiza zjawisk demograficznych (cz. 1):

- współczynniki demograficzne – budowa, rodzaje i zastosowanie;

- tablice eliminacji – budowa, rodzaje i zastosowanie;

- prognozowanie demograficzne;

- metoda szacunkowa.

4. Analiza zjawisk demograficznych (cz. 2 – diagram Lexisa):

- siatka demograficzna – budowa i zastosowanie;

- analiza kohortowa w demografii.

5. Struktura ludności wg. cech demograficznych:

- struktura ludności wg. płci;

- struktura ludności wg. wieku, (piramidy wieku G. Sundbarga);

- struktura ludności wg. stanu cywilnego;

- struktura ludności wg. wykształcenia;

- struktura ludności wg. aktywności zawodowej;

- porównanie struktury ludności polskich miast i wsi.

6. Ruch naturalny ludności – podstawowe pojęcia i miary natężenia:

- urodzenia – pojęcie rodności, dzietności, płodności

(naturalnej, rzeczywistej);

- zgony – pojęcie umieralności, śmiertelności, długości życia, przeciętnego dalszego trwania życia;

- małżeństwa i rozwody – pojęcie małżeńskości, pierwszego małżeństwa, rozwodu;

- miary natężenia ruchu naturalnego.

7. Analiza ruchu naturalnego ludności:

- syntetyczne miary reprodukcji ludności;

- czynniki wpływające na ruch naturalny ludności;

- charakterystyka ruchu naturalnego ludności Polski.

8. Ruchliwość przestrzenna ludności:

- rodzaje ruchliwości przestrzennej;

- rodzaje i kategorie migracji;

- prawidłowości ruchliwości przestrzennej – prawa migracji

Ravensteina;

- miary natężenia ruchów migracyjnych ludności;

- przyczyny i konsekwencje ruchliwości przestrzennej ludności;

- charakterystyka ruchliwości przestrzennej ludności Polski.

9. Demografia współczesnego miasta:

- przyczyny i skutki procesu urbanizacji;

- przyczyny i skutki zjawiska depopulacji miasta;

- sytuacja demograficzna miast Polski i świata;

- polityka miejska w kontekście depopulacji miasta i starzenia się

społeczeństwa.

10. Przestrzenne zróżnicowanie procesów ludnościowych (cz. 1):

- regionalne zróżnicowanie zjawisk demograficznych – analiza w oparciu o dane z Rocznika Demograficznego;

- procesy demograficzne w wybranych miastach Polski (sytuacja obecna, prognozy, strategie działania) – na podstawie prezentacji przygotowanych przez uczestników zajęć.

11. Przestrzenne zróżnicowanie procesów ludnościowych (cz. 2):

- procesy demograficzne w wybranych miastach Polski (sytuacja obecna, prognozy, strategie działania) – na podstawie prezentacji przygotowanych przez uczestników zajęć.

12. Test zaliczeniowy.

Metody prowadzenia zajęć obejmują dyskusję w oparciu o teksty źródłowe, prezentację oraz projekt.

Liczba godzin kontaktowych wynosi 30

Praca własna studenta obejmuje przygotowanie merytoryczne do uczestnictwa w dyskusjach prowadzonych na zajęciach, poprzez zapoznanie się z tekstami źródłowymi, wykonanie projektu w postaci prezentacji multimedialnej i przygotowanie do jego omówienia na zajęciach oraz zapoznanie się z zagadnieniami poruszanymi na ćwiczeniach i ich przeanalizowanie będące przygotowaniem do testu zaliczeniowego.

Liczba godzin pracy własnej studenta wynosi 50