Podstawy i metodyka edukacji polonistycznej dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym 12-PE-WIP-S1-4PMEP
Wykład (W) semestr zimowy 2016/2017

Bartmiński J. (red.), 2001, Współczesny język polski, Wyd. UMCS, Lublin.

Berthet D., 2006, Wprowadzenie do nauki pisania, Wyd. Cyklady, Warszawa.

Boniecka B., 1998, Składnia współczesnego języka polskiego, Wyd. UMCS, Lublin.

Bula D., Krzyżyk D., Niesporek-Szamburska B., Synowiec H., 2004, Dziecko w świecie języka, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.

Chrząstowska B., Wysłouch S., 1987, Poetyka stosowana, Warszawa.

Cieszyńska J., 2001, Nauka czytania krok po kroku: jak przeciwdziałać dysleksji, Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.

Czelakowska D., 2010, Metodyka edukacji polonistycznej dzieci w wieku wczesnoszkolnym, Kraków, Wydawnictwo Impuls.

Czelakowska D., 1996, Twórczość a kształcenie języka dzieci w wieku wczesnoszkolnym, Kraków.

Frycie S., Ziółkowska-Sobecka M., 1998, Kształcenie literackie w okresie wczesnoszkolnym, Warszawa.

Jadacka H., 2007, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Wyd. Nauk. PWN, Warszawa.

Jakubowicz-Bryx A., 2006, Kompetencje leksykalne uczniów w edukacji wczesnoszkolnej, Bydgoszcz.

Janus-Sitarz A. (red.), 2006, Doskonalenie warsztatu polonisty, Universitas, Kraków.

Kamińska K., 2005, Nauka czytania dzieci w wieku przedszkolnym, WSiP, Warszawa.

Karpowicz T., Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, PWN, Warszawa 2009.

Lubaś W., Urbańczyk S., 1990, Podręczny słownik poprawnej wymowy polskiej, Spółka Wydawniczo-Księgarska, Warszawa.

Marzano R. J., Paynter D. E., 2004, Trudna sztuka pisania i czytania, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk. Pawłowska R., 1993, Lingwistyczna teoria nauki czytania, Gdańsk.

Nagórko A., 1998, Zarys gramatyki polskiej (ze słowotwórstwem), Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.

Przybylska R., 2003, Wstęp do nauki o języku polskim. Podręcznik dla szkół wyższych, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Rocławski B., 1981, Poradnik fonetyczny dla nauczycieli, Warszawa.

Sachajska E., 2006, Uczymy poprawnej wymowy, WSiP, Warszawa.

Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Sp. Wyd. „OD NOWA”, Kraków.

Wróbel T., 1987, Pismo i pisanie w nauczaniu początkowym, Warszawa.

Ziółkowska-Sobecka M., 2000, Polubić czytanie. Utwory literackie i ich autorzy na lekcjach języka polskiego w klasach I-III. Poradnik metodyczny dla nauczycieli, Wyd. WSP TWP, Poznań.

Żuchowska W., 1992, Oswajanie ze sztuką słowa. Początki edukacji literackiej, Warszawa.

Pisemny egzamin weryfikuje wiedzę z zakresu podstaw nauczania języka polskiego z metodyką. Wymagana: znajomość struktury języka (poziom fonetyczny, morfologiczny, składniowy, leksykalny i składniowy), różnic między odmianą mówioną a pisaną polszczyzny, technik doskonalenia wymowy i dykcji, struktury tekstów literackich i użytkowych, umiejętność ich analizy stylistycznej i językowej, a także metod kształcenia umiejętności czytania i pisania.

Warunkiem zaliczenia egzaminu na najniższym dopuszczalnym poziomie (ocena dostateczna) jest poprawność merytoryczna i formalna (dopuszczalne nierażące błędy językowe czy stylistyczne) oraz wyczerpanie tematu (np. dostateczna analiza tekstu na różnych poziomach organizacji języka). Wymagania na ocenę dobrą: przemyślana wypowiedź, przemyślany tok wywodu, nieliczne błędy językowo-stylistyczne. Wymagania na ocenę bardzo dobrą: prawidłowa odpowiedź na pytania, przemyślany tok wywodu oraz bezbłędność merytoryczna i formalna.

1. Językoznawstwo i język; język a mowa. Kompetencja lingwistyczna nauczyciela a skuteczna praktyka dydaktyczna.

2. Fonetyka (kryteria klasyfikacji głosek, zjawiska koartykulacyjne, pisownia fonetyczna).

3. Leksykologia i leksykografia (charakterystyka wyrazu od strony zróżnicowania funkcyjnego i znaczeniowego; polisemia, synonimia, homonimia).

4. Frazeologia (klasyfikacja frazeologizmów).

5. Morfologia w systemie językowym (morfemy – ich typy i funkcje).

6. Zróżnicowanie procesów słowotwórczych i ogólny podział derywatów (słowotwórstwo rzeczowników, przymiotników i czasowników).

7. Fleksyjne właściwości języka polskiego (deklinacje i koniugacje w polszczyźnie).

8. Składnia: typologiczne zróżnicowanie wypowiedzeń; stosunki syntaktyczne w obrębie wypowiedzenia; składniowe właściwości zdań pojedynczych.

9. Konstrukcje syntaktyczne złożone, ich struktura i rodzaje; transformacje syntaktyczne; synonimika składniowa.

10. Treści podstawowe w polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej (doskonalenie umiejętności mówienia i słuchania).

11. Treści podstawowe w polonistycznej edukacji wczesnoszkolnej (kształtowanie umiejętności czytania i pisania – metody tradycyjne i metody alternatywne).

12. Stylistyczne właściwości struktur wypowiedzeniowych i ich składników.

13. Socjolingwistyczne determinanty zróżnicowania, funkcjonalność i poprawność wypowiedzi (ustnej i pisanej).

14. Psychologiczne, fizjologiczne i motoryczne uwarunkowania procesu mówienia, czytania i pisania. Wpływ badań naukowych na aktualizację wiedzy o potrzebach i predyspozycjach dziecka oraz na modyfikację treści i metod nauczania – uczenia się.

15. Cele, techniki i rodzaje ćwiczeń kształcących sprawność językową. Ekspresja werbalna uczniów i sposoby jej stymulowania zorientowane na leksykę i podstawowe elementy wiedzy gramatycznej dziecka.

16. Inspirowanie aktywności językowej uczniów poprzez różne formy ekspresji (słowne, plastyczne, ruchowe, muzyczne). Funkcjonowanie dziecka w świecie znaków – recepcja i kreowanie przekazów ikonicznych przez dzieci.

17. Teoretycznoliteracka analiza epickich i lirycznych tekstów adresowanych do odbiorcy dziecięcego – wiadomości i pojęcia teoretycznoliterackie. Język jako narzędzie interpretacji i wartościowania utworów literackich i innych tekstów kultury symbolicznej.

18. Od tekstu „cudzego” do tekstu „własnego” – analiza wyznaczników tekstowości; etapy pracy nad konstruowaniem wybranych form wypowiedzi.

Wykład z prezentacją multimedialną.

Analiza materiałów, praca indywidualna i zespołowa.