Praca socjalna w różnych obszarach problemów społecznych C: Praca socjalna z osobami z niepełnosprawnością - zagadnienia teoretyczne i praktyczne 05-SP-S1-PSOSN
seminarium (S) semestr zimowy 2020/2021

LITERATURA OBOWIĄZKOWA

• Białożyt K., Zielińska-Król K., (2016), Wyzwania i trudności w realizacji zasad etycznych w pracy socjalnej z osobami starszymi i z niepełnosprawnością, Niepełnosprawność, Nr 24.

• Brzezińska A. I., Kaczan R., Smoczyńska K. (red.) (2010), Diagnoza potrzeb i modele pomocy dla osób z ograniczeniami sprawności , Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.

• Cohen J. (b.r.) , Praktyczny poradnik savoir – vivre wobec osób niepełnosprawnych, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.

• Deklaracja Madrycka, Europejski Kongres na rzecz Osób Niepełnosprawnych, Madryt, 20–24 marca 2002 r.

• Gorajewska D. (2006), Fakty i mity o osobach z niepełnosprawnością, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa.

• Gulczyńska A., Granosik M., (red.) (2014), Empowerment w pracy socjalnej: praktyka i badania partycypacyjne, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.

• Ignasiak A., Olber E., Maciejewska-Dłubała M., Kubiak-Horniatko M. (2012), Narzędzia pracy socjalnej, Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa.

• Jankowska M. (b.r.), Prawa osób niepełnosprawnych w międzynarodowych aktach prawnych.

• Kaczmarek G., Karlińska B., Kruczek A., Płatek I., Polak M., Sobkowiak M. (b.r.), Praca socjalna z osobą z niepełnosprawnością i jej rodziną z uwzględnieniem osób z zaburzeniami psychicznymi, Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa.

• Kaczmarek G., Karlińska B., Kruczek A., Płatek I., Polak M., Sobkowiak M. (b.r.) , Standard pracy socjalnej z osobą z niepełnosprawnością i jej rodziną z uwzględnieniem osób z zaburzeniami psychicznymi, Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa.

• Kaczmarek G., Karlińska B., Kruczek A., Płatek I., Polak M., Sobkowiak M. (b.r.), Preambuła i pakiet usług pomocy i integracji społecznej dla osób z niepełnosprawnością i ich rodzin, Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa.

• Kadela K., Kowalczyk J.(2013), Standardy Pracy Socjalnej. Rekomendacje metodyczne i organizacyjne, Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa.

• Kodeks Etyczny Pracowników Socjalnych i Pracowników Pomocy Społecznej zrzeszonych w Polskiej Federacji Związkowej Pracowników Socjalnych i Pomocy Społecznej.

• Pauli J., Włoch A. (2012), Podręcznik instruktażowy. Standardy usług, Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa.

• Podgórska-Jachnik D. (2014), Praca socjalna z osobami z niepełnosprawnością i ich rodzinami, CRZL, Warszawa.

• Szarfenberg R. (red.) (2011), Krajowy raport. Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grup – diagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji, WRZOS, Warszawa.

• Szarfenberg R. (b.r.), Standardy pracy socjalnej. Wprowadzenie, Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

• Anasz M., Mrugalska K., Wojtyńska J., Ferenc M. M. (2012), Życie w integracji. Stargardzki model lokalnego systemu rehabilitacji i wsparcia społeczno-zawodowego osób z niepełnosprawnością intelektualną, Polskie Forum Osób Niepełnoprawnych, Warszawa.

• Bąkowska M., Dembek A., Iwaniak A., Sekutowicz K., Wsparcie osób niepełnosprawnych ruchowo na rynku pracy – podręcznik dobrych praktyk, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa, 2009.

• Broda-Wysocki P., Dylus A., Pawlus M. (2016), Dyskryminacja Seniorów w Polsce. Diagnoza i Przeciwdziałanie, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa.

• Cytowska B. (red.) (2011), Dorośli z niepełnosprawnością intelektualną w labiryntach codzienności. Analiza badań – krytyka podejść – propozycje rozwiązań . Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.

• Czajkowska-Kisil M. (b.r.), Niepełnosprawność słuchowa jako przesłanka dyskryminacji. Tekst opracowany w ramach Specjalistycznej Szkoły Facylitacji Społecznej na rzecz Przeciwdziałania Dyskryminacji.

• Czerka-Fortuna E. (2016), Wsparcie terapeutyczne młodego dorosłego z dysfunkcją wzroku i jego rodziny, Niepełnosprawność, 2016, Nr 24.

• Czykwin E. (2007), Stygmat społeczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Erenc J. (2008), Bycie Innym. Problemy wykluczenia i izolacji ludzi niepełnosprawnych. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

• Gajdzica Z. red (2013), Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie przestrzeni publicznej, Wydawnictwo Impuls, Kraków.Green G. (2009), The End of Stigma?: Changes in the Social Experience of Long-Term Illness, Oxon: Routledge.

• Hebl M. R., Kleck R. E., (2008), Społeczne konsekwencje niepełnosprawności fizycznej, [w:] T. F. Heartherton, R. E. Kleck, M. R. Hebl, J. G. Hull (red.) Społeczna Psychologia Piętna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Hepp P. (2008), Świat w moich dłoniach, Katowice: Wydawnictwo CREDO.

• Jęsiak R. (2007), Jak korzystać z pomocy społecznej, Biblioteczka dla Osób Niepełnosprawnych, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa.

• Jęsiak R. (2007), Jak zapewnić opiekę twoim bliskim, Biblioteczka dla Osób Niepełnosprawnych, Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa.

• Kalbaczyk M., Mirowski J. (2015), Świat opisywany dźwiękiem, Fundacja Szansa dla Niewidomych, Warszawa.

• Kanios A. (2018), Praca socjalna z osobami starszymi i opieka geriatryczna jako wyzwanie współczesności; Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia, Vol 31, No 1.

• Karta praw osób niepełnosprawnych, uchwała z dnia 1 sierpnia 1997 roku.

• Kaszyński H. (2014), Praca socjalna z osobami chorującymi psychicznie. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.

• Kawczyńska-Butrym Z. (1998), Niepełnosprawność - specyfika pomocy społecznej. Seria: Biblioteka Pracownika Socjalnego, „Śląsk", Katowice (s. 51-91).

• Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych przyjęta w 2006 r., ogłoszona 25 października 2012 (Dz. U. 2012 poz. 1169).

• Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych, Broszura RPO.

• Krause A. (2016), Dorosłość w niepełnosprawności intelektualnej, Niepełnosprawność, 2016, Nr 24.

• Król K. M.(2017), Aktywna rehabilitacja formą wsparcia w procesie aktywizacji społecznej osób niepełnosprawnych ruchowo, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, Nr 60.

• Książek M. (b.r.) , Niepełnosprawność wzrokowa i wzrokowo słuchowa, jako przesłanki dyskryminacji, Tekst opracowany w ramach Specjalistycznej Szkoły Facylitacji Społecznej na rzecz Przeciwdziałania Dyskryminacji.

• Lane H. (1996), Maska Dobroczynności. Deprecjacja społeczności głuchych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

• Leksowska A., Jaworska I., Gorczyca P (2011), Choroba somatyczna jako wyzwanie adaptacyjne dla człowieka, Via Medica, Folia Cardiolodica Excerpta, tom 6, nr 4.

• Lindyberg I.(2016), Dorosłość osób z niepełnosprawnością / Różne oblicza wsparcia, Niepełnosprawność, 2016, Nr 24.

• Lindyberg I., Woynarowska A. (2016), O możliwościach i ograniczeniach wsparcia w dorosłości osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną. Refleksje na temat budowania lokalnego systemu wsparcia dorosłych osób z niepełnosprawnością w Gdańsku, Niepełnosprawność, 2016, Nr 24.

• Łozińska S., Rutkowski P. (2017), Język migowy źródłem pamięci społecznej Głuchych, Horyzonty wychowania, 16 (38).

• Łysek T. (2017); Praca socjalna z osobami starszymi w środowisku lokalnym na przykładzie rejonu opiekunczego „Barwinek - Baranówek” w Kielcach, Konteksty społeczne, Tom 5, Nr 2 (10).

• Narzędzia pracy socjalnej:

o Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa:

 Wywiad – Rozpoznanie sytuacji

 Diagnoza – ocena sytuacji

 Umowa współpracy

 Karta pracy socjalnej

 Ocena realizacji Umowy współpracy

 Ewaluacja końcowa

 Wywiad z osobą niepełnosprawną

 Wywiad z rodziną osoby niepełnosprawnej

 Wywiad z osobą starszą

 Arkusz Moje zasoby i możliwości

 Ankieta aktywności na rynku pracy

 Ankieta umiejętności poszukiwania pracy

 Analiza gospodarowania czasem przez osobę pozostającą bez pracy

 Ankieta umiejętności społecznych

 Arkusz obserwacji kondycji psychofizycznej osoby starszej

 Ankieta umiejętności wychowawczych

o Pozostałe narzędzia

 Kwestionariusz orientacji życiowej A. Antonovsky’ego

 Skala bilansu afektywnego N. M. Bradburna

 Test depresji D. D. Burnsa

 Lista wydarzeń stresujących

• Niedbalski J., Racław M., Żuchowska-Skiba D. (red.) (2017), Poza wykluczeniem i marginalizacją. Pytanie o aktywność osób niepełnosprawnych w różnych sferach życia codziennego i działania instytucji. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, Nr 60 .

• Pikuła N. G., Jagielska K. (2017), Gerontologiczna praca socjalna jako innowacja w kształceniu pracowników socjalnych. Wybrane rekomendacje dla polityki społecznej, LABOR et EDUCATIO, nr 5.

• Podgórska-Jachnik D. (2013), Głusi. Emancypacje, Wyd. Naukowe WSP w Łodzi.

• Podgórska-Jachnik D., Pietras T. (2014), Praca socjalna z osobami z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzinami, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.

• Regulska A. (2015), Pomoc społeczna wobec zjawiska wykluczenia społecznego osób z chorobami psychicznymi, Forum Pedagogiczne, 2015/1.

• Regulska A. (2013), Praca socjalna jako element wsparcia rodziny dotkniętej przewlekłą chorobą lub niepełnosprawnością, Studia nad Rodziną 17/2 (33).Sak M. (red.) (2014), Edukacja głuchych. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. Warszawa.

• Sacks O. (2011), Zobaczyć głos. Warszawa: Zysk i S-ka.

• Sak M. (red.) (2014), Deaf Studies w Polsce. Tom 1. Polski Związek Głuchych Oddział Łódzki, Łódź.

• Staręga-Piasek J., Balon K., Rutkiewicz G., Stec K., Szmaglińska I., Zielony M. (2011), Standard pracy socjalnej z osobami starszymi, Seria: Standardy w pomocy, WRZOS, Warszawa.

• Szatur-Jaworska B., Błędowski P. (red.) (2016)., System wsparcia osób starszych w środowisku zamieszkania przegląd sytuacji propozycja modelu, Raport Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.

• Szczepankowski B. (1999), Niesłyszący – głusi – głuchoniemi. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.

• Świdziński M. (red.) (2014) Sytuacja osób głuchych w Polsce. Raport zespołu ds. głuchych przy Rzeczniku Praw Obywatelskich. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.

• Todys P. (b.r.), Przejawy dyskryminacji osób z niepełnosprawnością ruchową, Tekst opracowany w ramach Specjalistycznej Szkoły Facylitacji Społecznej na rzecz Przeciwdziałania Dyskryminacji.

• Tomaszewski P. (2004), Polski Język Migowy (PJM) – mity i fakty, Poradnik Językowy, 6.

• Trawkowska D., Frąckowiak-Sochańska M., Czub K., Szpyrka S., Zaręba M. (2017), System wsparcia osób z zaburzeniami psychicznymi na podstawie „Diagnozy systemu wsparcia osób z zaburzeniami psychicznymi na terenie województwa wielkopolskiego”, Obserwatorium Integracji Społecznej w Poznaniu, Poznań

• Trociuk S. (red.) (2014), Wsparcie osób chorujących psychicznie na rynku pracy analiza i zalecenia. Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich 2014, nr 8, Zasada równego traktowania – prawo i praktyka, nr 15.

• Trociuk S. (red.) (2012) Równe szanse w dostępie do edukacji osób z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia. Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich.

• Wojnarska A., Zubrzycka R. (2016), Poczucie osamotnienia osób niepełnosprawnych intelektualnie, Niepełnosprawność, 2016, Nr 24.

• Wolska D. (2016), Poziom umiejętności życiowych osób z głębszą niepełnosprawnością intelektualną – beneficjentów zatrudnienia wspomaganego, Niepełnosprawność, 2016, Nr 24.

• Woźnicka E. (red.) (2007), Tożsamość społeczno-kulturowa głuchych. Polski Związek Głuchych Oddział Łódzki, Łódź.

• Wrona S. (2016), Wsparcie rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym w procesie wczesnej interwencji - wątek zaniedbany, Niepełnosprawność, 2016, Nr 24.

• Zima-Parjaszewska M. (b.r.), Niepełnosprawność intelektualna jako przesłanka dyskryminacji, Tekst opracowany w ramach Specjalistycznej Szkoły Facylitacji Społecznej na rzecz Przeciwdziałania Dyskryminacji.

• obecność na zajęciach – ilość punktów w zależności od ilości spotkań merytorycznych (z pominięciem zajęć organizacyjnych i podsumowujących), które zostaną zrealizowane

• aktywny udział w zajęciach – maksymalnie 23 punkty

o 4 punkty (2 za przygotowanie ćwiczenia, 2 za prezentację ćwiczenia) – za 4 pierwsze teoretyczne zajęcia na których realizowane były zadania grupowe – maksymalnie 16 punktów (punkty przyznawane grupie)

o 1 punkt za realizację zadania zespołu, który opracował model – ocena– maksymalnie 7 punktów (punkty przyznawane indywidualnie)

• realizacja projektu (współudział w opracowaniu i prezentacji Modelu) - maksymalnie 39 punktów (punkty przyznawane zespołowi i indywidualnie);

o po 3 punkty za każdy z 10 elementów modelu (1 punkt gdy opracowanie jest dostateczne, 2 gdy opracowanie jest dobre, 3 gdy opracowanie jest bardzo dobre – jest poprawne i twórcze) – maksymalnie 30 punktów

o punkty za przygotowanie prezentacji – maksymalnie 3 punkty

o punkty za jej zaprezentowanie – maksymalnie 3 punkty

o punkty za przygotowanie zadania dla grupy - maksymalnie 3 punkty

• 91 – 100% bardzo dobry (5.0), (skrót słowny: bdb);

• 81 – 90% plus dobry (4.5), (skrót słowny: +db);

• 71 – 80% dobry (4.0), (skrót słowny: db);

• 61 – 70% plus dostateczny (3.5), (skrót słowny: +dst);

• 51 – 60% dostateczny (3.0), (skrót słowny: dst);

• poniżej 50% niedostateczny (2.0), (skrót słowny: ndst).

1. Niepełnosprawność - wprowadzenie do problematyki

a. Skala i dynamika zjawiska niepełnosprawności

b. Definicje i paradygmaty niepełnosprawności

c. Status i prawa osób z niepełnosprawnością

d. Niepełnosprawność w społecznych wyobrażeniach

e. Bariery osób z niepełnosprawnością w dostępie do usług i infrastruktury

f. Potencjał osób z niepełnosprawnością

2. Pracownicy socjalni wobec niepełnosprawności klientów

a. Idea empowermentu w pracy socjalnej z osobami z niepełnosprawnością

b. Wartości i zasady pracy socjalnej z osobami z niepełnosprawnością

c. Zasady budowania relacji i komunikacji z osobami z niepełnosprawnością

3. Standardy pracy socjalnej z osobami z niepełnosprawnością i ich rodzinami

a. Etapy współpracy z klientem z niepełnosprawnością

b. Cele współpracy na poszczególnych etapach pracy socjalnej

c. Działania realizowane na poszczególnych etapach pracy socjalnej

d. Wybrane zasady współpracy na poszczególnych etapach pracy socjalnej

4. Praca socjalna z osobami z niepełnosprawnością i ich otoczeniem społecznym

a. Indywidualna a grupowa praca socjalna z osobami z niepełnosprawnością

b. Narzędzia pracy socjalnej w pracy socjalnej z osobami z niepełnosprawnością

c. Pakiety usług w pracy socjalnej z osobami z niepełnosprawnością

5. Model współpracy z osobami z niepełnosprawnością słuchu - studium przypadku

6. Model współpracy z osobami z niepełnosprawnością słuchu - studium przypadku

7. Model współpracy z osobami z niepełnosprawnością słuchu - studium przypadku

8. Model współpracy z osobami z niepełnosprawnością wzroku

9. Model współpracy z osobami z niepełnosprawnością ruchu

10. Model współpracy z osobami z niepełnosprawnością intelektualną

11. Model współpracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi

12. Model współpracy z osobami starszymi zależnymi

13. Model współpracy z osobami somatycznie i przewlekle chorym

14. Podsumowanie zajęć

• dyskusja moderowana,

• metoda burzy mózgów,

• praca grupowa w oparciu o case study,

• praca grupowa metodą projektu,

• prezentacja grupowa,

• praca indywidualna w domu (w przypadku nieobecności przekraczających 2).