Historia Kościoła - starożytność i średniowiecze W7-TZ-003
Wykład (W) semestr zimowy 2020/2021

Kumor B., Historia Kościoła, T. 1: Starożytność chrześcijańska, Lublin 2001; T. 2: Wczesne średniowiecze chrześcijańskie; T. 3: Złoty okres Średniowiecza chrześcijańskiego, T. 4: Jesień kościelnego średniowiecza, Lublin 2001.

I. PIERWSZE GMINY CHRZEŚCIJAŃSKIE. Otoczenie rodzącego się chrześcijaństwa; Kościół Jerozolimski; Caritas Christiana; walka pogaństwa z Kościołem; działalność św. Piotra i innych apostołów; Kościół Antiocheński; szkoły katechetyczne; chrześcijaństwo wśród pogan (św. Paweł Apostoł); przyczyny rozszerzania się chrześcijaństwa; rozszerzanie się chrześcijaństwa od I do IV wieku.

II. PRZEŚLADOWANIA CHRZEŚCIJAN PIERWSZYCH WIEKÓW. Prześladowanie chrześcijan w cesarstwie rzymskim (przyczyny i przebieg); męczeństwo i kult męczenników.

III. ROZWÓJ DOKTRYNY I PIERWSZE HEREZJE STAROŻYTNE. Walka literacka chrześcijaństwa z pogaństwem; rozwój doktryny teologicznej i walka z herezjami; gnostycyzm i apologeci kościelni; wewnętrzne spory kościelne religijno-moralne w II i III w.

IV. OD EDYKTU MEDIOLAŃSKIEGO DO PATRIMONIUM PIOTROWEGO. Konstantyn Wielki i edykt mediolański; chrześcijaństwo religią państwową; rozbudowa ustroju kościelnego; Patrimonium Piotrowe – powstanie Państwa Kościelnego.

V. PRYMAT BISKUPA RZYMU. Sobory pierwszych wieków; kryzys ariański i Sobór Nicejski; papież Liberiusz i sprawa jego prawowierności; apolinarym i nestorianizm; monofizytyzm i sobór w Chalcedonie; donatyzm: spory o obiektywną świętość Kościoła; pryscylianizm i pelagianizm.

VI. NAUCZYCIELE I MNISI. Prawowierni obrońcy katolickiej soteriologii: św. Augustyn i św. Hieronim; źródła i początki monastycyzmu; wpływ chrześcijaństwa na prawodawstwo; dzieje Kościołów poza granicami cesarstwa

ŚREDNIOWIECZE

VII. EKSPANSJA CHRZEŚCIJAŃSKA. Rozwój chrześcijaństwa w V-VI w.; Grzegorz Wielki i jego reformy kościelne; wczesny monastycyzm zachodni.

VIII. KOŚCIÓŁ NA WSCHODZIE. Kościół bizantyjski i jego formy pobożności; chrześcijaństwo wschodnie przed rozłamem (do XI w.); spory kościelne za czasów patriarchy Focjusza; obrazoburstwo na Wschodzie; przyczyny i powstanie wielkiej schizmy wschodniej.

IX. KOŚCIÓŁ NA ZACHODZIE. Sytuacja Kościoła pod panowaniem islamu (VII-IX w.); chrześcijaństwo czasów karolińskich; Kościół na Wyspach Brytyjskich; działalność mnichów iroszkockich.

X. CHRYSTIANIZACJA SŁOWIAN; organizacja Kościoła w Polsce w okresie pierwszych Piastów; sprawa męczeństwa św. Stanisława ze Szczepanowa.

XI. ŻYCIE SPOŁECZNOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ W ŚREDNIOWIECZU. Struktura Kościoła średniowiecznego; kryzys papiestwa – „saceulum obscurum”; uniwersalizm i reforma (Cluny); spór o inwestyturę; reforma gregoriańska; konkordat wormacki; papiestwo w epoce św. Bernarda z Clairvaux.

XII. EKSPANSJA CHRZEŚCIJAŃSTWA NA ZEWNĄTRZ. Ruch krucjatowy; chrześcijańskie rycerstwo i zakony rycerskie.

XIII. ŚREDNIOWIECZNE ZAKONY. Odnowa życia zakonnego: św. Franciszek i franciszkanie oraz św. Dominik i jego zakon. Inne zakony.

XIV. HEREZJE I SCHIZMY ŚREDNIOWIECZNE. Herezje średniowieczne. Niewola awiniońska i Wielka Schizma Zachodnia.

XV. JESIEŃ ŚREDNIOWIECZA. Sobory średniowieczne; wewnętrzny rozrost chrześcijaństwa – owoce reformy gregoriańskiej; apogeum kultury średniowiecznej: scholastyka; cienie i blaski średniowiecza – podsumowanie.