Historia Kościoła - starożytność i średniowiecze W7-TZ-003
Wykład (W) semestr zimowy 2021/2022

J. Danielou, H.I. Marrou, Historia Kościoła, t. 1: Od początków do roku 600, Warszawa 1984.

• M.D. Knowles, D. Obolensky, Historia Kościoła, t. 2: 600-1500, Warszawa 1988.

• M. Banaszak, Historia Kościoła katolickiego, t. 1-2, Warszawa 1986-1987.

• B. Kumor, Historia Kościoła, t. 1-4, Lublin 2003.

• J. Śrutwa, Dzieje Kościoła w starożytności, t. I-II, Lublin 2018.

• A. Żurek, Pierwsze wieki Kościoła, Tarnów 2007.

• M. Simon, Cywilizacja wczesnego chrześcijaństwa I-IV w., Warszawa 1981;

• R.A. Markus, Chrześcijaństwo w świecie rzymskim, Warszawa 1978.

Egzamin przeprowadzony zostanie na zakończenie semestru, w czasie sesji. Składać będzie się z części pisemnej (test) i ustnej (tezy). Termin egzaminu ustalony ze studentami.

Ostateczna ocena z modułu to średnia ważona ocen z ćwiczeń (waga 1) i egzaminu (waga 2).

I. PIERWSZE GMINY CHRZEŚCIJAŃSKIE

• Wprowadzenie do wykładu z historii Kościoła

• Otoczenie rodzącego się chrześcijaństwa: judaizm, religie pogańskie, Cesarstwo Rzymskie

• Kościół Apostolski

• Rozszerzanie się chrześcijaństwa do IV wieku. Najważniejsze ośrodki chrześcijaństwa

II. PRZEŚLADOWANIA CHRZEŚCIJAN PIERWSZYCH WIEKÓW

• Prześladowanie chrześcijan w cesarstwie rzymskim (przyczyny i przebieg)

• Męczeństwo i kult męczenników

III. ROZWÓJ DOKTRYNY I PIERWSZE HEREZJE STAROŻYTNE

• Walka literacka chrześcijaństwa z pogaństwem

• Rozwój doktryny teologicznej i walka z herezjami; gnostycyzm, montanizm

• Wewnętrzne spory kościelne religijno-moralne w II i III w.

IV. OD WOLNOŚCI RELIGIJNEJ DO RELIGII PAŃSTWOWEJ

• Konstantyn Wielki i edykt mediolański

• Cesarstwo i chrześcijaństwo w IV w.

• Teodozjusz - chrześcijaństwo religią państwową; rozbudowa ustroju kościelnego

V. SOBORY, HEREZJE I NAUKA KOŚCIOŁA W IV I V WIEKU

• Kryzys ariański i Sobór Nicejski

• Papież Liberiusz i sprawa jego prawowierności

• Apolinarym, nestorianizm i monofizytyzm

• Donatyzm: spory o obiektywną świętość Kościoła

• Pryscylianizm i pelagianizm

• Prawowierni obrońcy katolickiej soteriologii: św. Augustyn i św. Hieronim

VI. POCZĄTKI MONASTYCYZMU NA WSCHODZIE I ZACHODZIE

• Źródła i początki monastycyzmu

• Monastycyzm pachomiański

• Monastycyzm syryjski

• Wczesny monastycyzm zachodni

VII. EKSPANSJA CHRZEŚCIJAŃSTWA

• Dzieje Kościołów poza granicami cesarstwa

• Upadek Cesarstwa na Zachodzie. Pontyfikat Leona I Wielkiego

• Rozwój chrześcijaństwa w V-VI w.

• Grzegorz Wielki i jego reformy kościelne

VIII. KOŚCIÓŁ NA ZACHODZIE

• Sytuacja Kościoła pod panowaniem islamu (VII-IX w.)

• Chrześcijaństwo czasów karolińskich

• Powstanie Państwa Kościelnego

• Kościół na Wyspach Brytyjskich

• Działalność mnichów iroszkockich

IX. KOŚCIÓŁ NA WSCHODZIE

• Kościół bizantyjski i jego formy pobożności

• chrześcijaństwo wschodnie przed rozłamem (do XI w.): spory kościelne za czasów patriarchy Focjusza; obrazobórstwo

• przyczyny i powstanie wielkiej schizmy wschodniej

X. CHRYSTIANIZACJA SŁOWIAN

• Misja Cyryla i Metodego

• Początki chrześcijaństwa w Polsce

XI. ŻYCIE SPOŁECZNOŚCI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ W ŚREDNIOWIECZU

• Struktura Kościoła średniowiecznego

• Kryzys papiestwa – „saeculum obscurum”

• Uniwersalizm i reforma (Cluny)

• Spór o inwestyturę

• Reforma gregoriańska

• Konkordat wormacki

• Papiestwo w epoce św. Bernarda z Clairvaux

XII. EKSPANSJA CHRZEŚCIJAŃSTWA NA ZEWNĄTRZ

• Ruch krucjatowy

• Królestwo Jerozolimy

• Chrześcijańskie rycerstwo, zakony rycerskie i ich losy po upadku Królestwa Jerozolimskiego. Zakon krzyżacki na Pomorzu

XIII. MONASTYCYZM ŚREDNIOWIECZNY PO REFORMIE CLUNY

• Odnowa życia zakonnego: św. Franciszek i św. Dominik

• Inne zakony i wspólnoty

XIV. HEREZJE I SCHIZMY ŚREDNIOWIECZNE

• Herezje średniowieczne

• Niewola awiniońska i Wielka Schizma Zachodnia

• Poszukiwanie jedności – XV w.

XV. JESIEŃ ŚREDNIOWIECZA

• Apogeum kultury średniowiecznej: scholastyka

• Cienie i blaski średniowiecza – podsumowanie