Historia sztuki i wiedza o sztuce współczesnej W6-PGGK-S1-HSWS2
Ćwiczenia (C) semestr letni 2021/2022

BIBLIOGRAFIA (także dla kształcenia ZDALNEGO)

Bibliografia

- O zasadach dostępu do tekstów kanonicznych dokładne informacje na stronie CINIBY.

- Obowiązuje literatura drukowana (patrz niżej) – do zdobycia we własnym zakresie.

- W obecnej sytuacji zagrożenia epidemiologicznego przydatne jest korzystanie z bibliotek cyfrowych (np. www.dbc – Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa) oraz zdalne dotarcie do kanonicznej pozycji (z podanej niżej Bibliografii) dostępnej w formie elektronicznej (np. platforma Chomikuj).

- Uczulam na świadomie wyszukiwanie wartościowych tekstów merytorycznych dostępnych online, m.in.:

• ebooki (książki elektroniczne) autorstwa uznanych badaczy;

• artykuły z czasopism naukowych,

• teksty z autoryzowanych stron muzealnych i galeryjnych,

• wywiady z historykami i krytykami sztuki, a także samymi artystami (jeśli problematyka pracy dotyczy sztuki aktualnej);

• audycje radiowe na temat sztuki: https://www.polskieradio.pl/; programy telewizyjne dotyczące szeroko rozumianych zagadnień historycznych z wypowiedziami ekspertów i materiałami archiwalnymi (m.in. Historia w postaciach zapisana).

BIBLIOGRAFIA DRUKOWANA

Sztuka polska

Historia sztuki polskiej, t.1: Historia sztuki średniowiecznej, red. T. Dobrowolski, W. Tatarkiewicz, Kraków 1962

Mroczko T., Polska sztuka przedromańska i romańska, Warszawa 1988

Świechowski Z., Sztuka romańska w Polsce, Warszawa 1982

Kębłowski J., Dzieje sztuki polskiej. Panorama zjawisk od zarania do współczesności, Warszawa 1987 Kębłowski J., Polska sztuka gotycka, Warszawa 1983

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. S. Kozakiewicz, wyd. 1 i wznowienia, Warszawa 1969

Sztuka europejska (wybiórczo)

Bell J., Lustro świata. Nowa historia sztuki, Warszawa 2009

Białostocki J., Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 1978

Domański M., Poczet wielkich rzeźbiarzy, Warszawa 1981

Gumińska B., Nowak L., Świechowski Z., Sztuka romańska, Warszawa 1976

Honour H., Fleming J., Historia sztuki świata, Warszawa 2006

Koch W., Style w architekturze: arcydzieła budownictwa europejskiego od antyku po czasy współczesne, przeł. W. Baraniewski, Warszawa 2011

Lam W., Malarstwo na przestrzeni stuleci, Warszawa 1974

Meyer P., Historia sztuki europejskiej, Warszawa 1978

Porębski M., Dzieje sztuki w zarysie. T 1: Od paleolitu po weki średnie, Warszawa 1979

Pevsner N., Fleming J., Honour H., Encyklopedia architektury, tłum. A. Dulewicz, Warszawa 1997

Sztuka świata, t. III, red. I. Kunińska, Warszawa 1990 (sztuka wczesnochrześcijańska, bizantyjska, wczesnośredniowieczna i romańska)

Sztuka świata, t. IV, red. I. Kunińska, Warszawa 1990 (sztuka gotyku)

Literatura uzupełniająca

Ałpatow M.W., Historia sztuki. Starożytność, T.1–2, Warszawa 1981

Bochnak A., Historia sztuki średniowiecznej, Warszawa 1973

Borawska T., Górski K., Umysłowość średniowiecza, Warszawa 1993

Bóbr M., Mistrzowie grafiki europejskiej. Od XV do XVIII wieku, Warszawa 2000

Broniewski T., Historia architektury dla wszystkich. Czym jest architektura? Przeszłość i teraźniejszość, Wrocław 1969

Cumming R., Sztuka, Warszawa 2006

Duby G., Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, Warszawa 1986

Eco U., Sztuka i piękno w średniowieczu, Kraków 1997

Estreicher K., Historia sztuki w zarysie, Warszawa–Kraków 1986

Le Goff J., Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1997

Gombrich E., O sztuce, Warszawa 1995, 2008

Gombrich E., W poszukiwaniu historii kultury, [w:] Pojęcia, problemy, metody współczesnej nauki o sztuce, red. J. Białostocki, Warszawa 1976

Herbert Z., Barbarzyńca w ogrodzie, Lublin 1991

Honour H., Fleming J., Historia sztuki świata, Warszawa 2006

Huizinga J., Jesień średniowiecza, Warszawa 1998

Panofsky E., Ikonografia i ikonologia, przeł. K. Kamińska, [w:] Idem, Studia z historii sztuki, oprac. i wstęp: J. Białostocki, Warszawa 1971

Simson O. von, Katedra gotycka: jej narodziny i znaczenie, Warszawa 1988

Sztuka od malarstwa jaskiniowego do sztuki ulicznej, red. S. Farthing, wstęp: R. Cork, tłum. P. Lewiński, M. Szubert, Warszawa 2011

I. Rekomendowane przez UŚ formy kształcenia i komunikacji zdalnej: platforma Microsoft Teams UŚ.

WSZYSTKIE materiały kształceniowe (w tym prezentacje) gromadzone są w Teamsie.

Student opiera się na materiałach dostarczonych przez pocztę USOS UŚ na początku semestru na indywidualny adres mailowy, tj.:

1. Zasady studiowania przedmiotu (kryteria uczestnictwa w ćwiczeniach, zdawania ćwiczeń i wykładu)

2. Harmonogram prezentacji

3. Wykaz tematów (= spis zagadnień)

4. Wykaz artefaktów

5. Bibliografia.

Bibliografia i zagadnienia pokrywają się z literaturą i zakresem problematyki podanymi w sylabusie.

II. BY ZDAĆ ĆWICZENIA, STUDENTA OBOWIĄZUJE:

1. PREZENTACJA dotycząca wskazanego zagadnienia: umiejętność prezentowania tematu i odpowiedzi na związane z nim pytania. Pozwala zweryfikować przygotowanie, wiedzę merytoryczną oraz umiejętność analizy dzieła sztuki z uwzględnieniem m.in. elementów formalnych, stylistycznych, kontekstowych. Opiera się na 3 zasadach: jej wygłoszenie, zdanie, właściwe wykonanie materiałów dokumentujących prezentację (wg kryteriów).

• Wygłoszona w Teamsie w wyznaczonym terminie (harmonogram).

• Zdanie materiałów poprezentacyjnych: pliku Power Point i pliku Word, sporządzonych wg określonych kryteriów, tj.

a. plik Power Point: m.in. od 15 do 20 slajdów (na ostatnim slajdzie obowiązkowo bibliografia); konieczne uwzględnienie materiału ilustracyjnego opisanego na zasadzie analizy formalno-tematycznej omawianego zagadnienia („ostrzałkowanie” stylistyczne); nie należy wstawiać slajdu jedynie z samą ilustracją bez opisu.

b. plik Word z szerszym opisem analizowanego tematu: m.in. 8 stronic (wraz z bibliografią): interlinia 1,15, wszystkie marginesy 2,5 cm, numeracja stron, uwzględnienie minimum jednej ilustracji (reprezentatywnego dzieła) z opisem widocznej stylistyki. Merytoryczne rozwinięcie umieszczonego w wersji Power Point wystąpienia.

• Terminowość ich dostarczenia do Teamsa w opcji Zadanie (termin wskazany w harmonogramie, ustawiony także w systemie) – stały dzień tygodnia: piątek, do godziny: 20:00 w dniu jej wygłoszenia.

• Ewentualne uzupełnienia w przypadku wyraźnych braków – przysługuje max. 1 korekta (powyżej – brak zaliczenia).

Korzystanie z kanonicznych publikacjach wskazanych w spisie lektur udostępnionym na wstępie przez prowadzącą. Oparcie się jedynie na niesprawdzonych źródłach internetowych dyskwalifikuje prezentację.

2. FREKWENCJA

• Dopuszczalne: 2 nieobecności usprawiedliwione (L4 lub wypadki losowe) oraz 2 nieobecności nieusprawiedliwione.

• Lista obecności (sprawdzana wyłącznie live online – ustnie i przy włączonej kamerze, pytania dedykowane w trakcie, potwierdzające obecność studenta).

3. Końcowe PISEMNE ZALICZENIE ćwiczeń: wypełnienie arkusza zaliczeniowego bezpośrednio lub na platformie MOODLE –

rozpoznawanie artefaktów (wskazanie: tytułu; daty powstania; okresu sztuki, np. sztuka romanizmu europejskiego; autora, jeśli jest znany). Według Spisu artefaktów podanego na wstępie przez prowadzącą.

Czas: 30 minut, ok. 12 artefaktów do określenia. Każdy arkusz kolokwium jest dodatkowo sprawdzany przez prowadzącą przed finalnym wystawieniem oceny.

• Indywidualna Organizacja Studiów: 50 % obecności na ćwiczeniach, 50 % nieobecności na ćwiczeniach, która jest zaliczana indywidualnie u prowadzącego (zagadnienie do opracowania – analiza stylistyczno-formalna i problemowa wskazanego zagadnienia, forma multimedialna i papierowa). Więcej niż 50 % lub zerowa frekwencja – brak zaliczenia. Pozostałe zasady oceniania, jak dla całej grupy.

• Całościowa ocena z ćwiczeń: 2-5.

TEMATYKA PREZENTACJI WYGŁASZANEJ PRZEZ STUDENTA ODPOWIADA PROBLEMATYCE WYKŁADÓW I DOTYCZY ANALIZY REPREZENTATYWNYCH DLA DANEJ EPOKI TWÓRCZEJ DZIEŁ I ZJAWISK ARTYSTYCZNYCH. Ewentualnie praca wyłącznie grupowa przy wybranych zagadnieniach.

ROMANIZM EUROPEJSKI

1. Rzeźba romańska

• Rzeźbiarze: Wiligelmo (Modena), Benedetto Anthelami (Parma),

Rzeźba późnoromańska i wkraczająca w gotyk: Nicola Pisano (ambona w Pizie i Sienie), Giovanni Pisano (ambona dla kościoła San Andrea w Pistoi i katedry w Pizie).

2. Iluminacja romańska:

Księga z Kells, ok. 800; Ewangeliarz z Lindisfarne, ok. 650-750.

3. Malarstwo monumentalne

• Cechy charakterystyczne (tematyka oraz forma i stylistyka):

Francja: przykłady z kościoła Saint-Savin-sur-Gartempe (Poitou), ok. 1100; kościoła Notre-Dame w Montmorillon, kon. XII-pocz. XIII.; kaplicy w Chateau des Moines w Berze - la - Ville, malarze Cluny III, pocz. lub poł. XII w.

ROMANIZM POLSKI

1. Polska architektura wczesnoromańska:

• ogólna charakterystyka (w tym wpływy); analiza formalno-stylistyczna katedry romańskiej w Gnieźnie i Opactwo benedyktynów w Tyńcu.

2. Architektura romańska XII w.

Nurt tradycjonalny (Kolegiata w Tumie pod Łęczycą, Kościół Kanoników Regularnych w Czerwińsku) i reformy klasztornej (Kościół św. Trójcy w Strzelnie, Kolegiata w Kruszwicy).

3. Rzeźba:

• architektoniczna (ornamentalno-zoomorficzna): kapitele bliźniacze z Tyńca, Fragment z Wiślicy.

• figuralna: Chrystus na Majestacie w Tumie pod Łęczycą.

• Tympanony fundacyjne: Tympanon fundacyjny z kość. Najświętszej Panny Marii na Piasku, 1150-60, Drugi tympanon fundacyjny z Wrocławia, z kaplicy św. Michała na Ołbinie, ok. 1160-1175, Drugi tympanon fundacyjny w Strzelnie, l. 1180-90.

• Ponadto kolumny strzeleńskie.

4. Rzemiosło artystyczne – charakterystyka; Drzwi gnieźnieńskie, I Kielich z Trzemeszna z pateną, ok. 1180-90, II Kielich z Trzemeszna, tzw. Królewski, ok. 2 poł. XII w.

5. Malarstwo – miniatury: Biblia Płocka, 1 ćwierć XII w., Biblia Czerwińska, ok. 1160-70 (Genesis warszawska).

GOTYK EUROPEJSKI

• Fazy gotyku: wczesna, dojrzała, późna (charakterystyka).

1. Architektura

1a. Francja – charakterystyka: Katedra Notre-Dame, Paryż, 1163-1345, Katedra w Reims, 1211-1241.

1.b. Anglia – charakterystyka: Katedra w Wells, 1220-1239, Kaplica King's College Cambridge, 1513-1528.

1c. Rozróżnienie architektury francuskiej i angielskiej (przy ostatniej: styl geometryczny i gotyk krzywoliniowy). Rodzaje maswerków.

2. Rzeźba

• architektoniczna (Ekkehard i Uta, Naumburg, 1250-1260)

• figuralna – charakterystyka: Wit St(w)osz (Ołtarz Mariacki), Nikolaus Gerhaert – Mikołaj z Lejdy (Autoportret, ok. 1467), Claus Sluter (Nagrobek księcia Burgundii Filipa Śmiałego – płaczki, 1385).

3. Malarstwo tablicowe – charakterystyka: Niderlandy (Jan van Eyck, Portret małżonków Arnolfinich, 1434; Rioger van der Weyden, Zdjęcie z krzyża, ok. 1435-1440); Włochy (Giotto di Bondone, freski z kaplicy Scrovegnich w Padwie, 1303-05; Simone Martini, Niesienie Krzyża, 1335).

4. Gotyk międzynarodowy.

Bracia Limbourg, Bardzo bogate godzinki księcia de Berry, 1410.

GOTYK POLSKI

1. Architektura XIV w.: katedry gotyckie (krakowska i wrocławska).

2. Rzeźba i malarstwo – charakterystyka z przykładami dzieł:

• Sztuka mistyczna.

• Styl międzynarodowy (piękny) – sztuka parlerowska: Piękne Piety (Kraków, Wrocław) i Piękne Madonny (Kraków, Wrocław, Toruń), nagrobki (Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły, Kazimierza Jagiellończyka).

• Madonna na lwach, madonna szafkowa/szafiasta.

• Malarstwo epitafijne.

• Ołtarz szafiasty – budowa, funkcja, geneza, rodzaje; charakterystyka formalno-stylistyczna; tematyka.

1. Metody oparte na słowie i problemowym myśleniu (problemowe i podające).

2. Metody aktywizujące studenta (praktyczne): pisanie ze słuchu, mówienie, odpowiadanie na pytania prowadzącego i grupy (czyli analizowanie sztuki w interakcji), grupowa interpretacja wyświetlanych przez prelegenta lub prowadzącą artefaktów.

• Kojarzenie, porównywanie, rozpoznawanie konkretnego okresu artystycznego i stylistyki w reprezentatywnych formach wizualnych.

3. Inne metody nauczania praktycznego:

• Uczenie się indywidualnej pracy ze wskazanymi materiałami źródłowymi (praca z tekstem pisanym), rozwijanie umiejętności sporządzania notatek i ich wykorzystania na zasadzie interpretacji.

• Pisemne poświadczenie zdobytych informacji i umiejętności.