Geografia polityczna W3-BM-S1-GP19
Ćwiczenia (C) semestr zimowy 2022/2023

 Stanisław Otok, Geografia polityczna. Geopolityka–Ekopolityka–Globalistyka, Warszawa 2007

 Józef Barbag, Geografia polityczna ogólna, Warszawa 1987

 Lech Antonowicz, Podręcznik prawa międzynarodowego

 Anna Moraczewska, Transformacja funkcji granic Polski

 Zbigniew Rykiel, Podstawy geografii politycznej, Warszawa 2006

 Ustawa z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji morskiej.

 Animowana historia Polski (2010), reż. Tomasz Bagiński

 Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 r. o zmianach podziału administracyjnego Państwa (Dz.U. 1950 nr 28 poz. 255)

 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1950 r. w sprawie utworzenia powiatu miejskiego Bielsko-Biała, zmiany granic powiatów: cieszyńskiego, wadowickiego i żywieckiego, zniesienia powiatu bialskiego i utworzenia powiatu oświęcimskiego (Dz.U. z 1950 r. nr 58, poz. 531).

 Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91)

 Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. 1998 nr 96 poz. 603)

 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym

 Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa

 Ustawa z dnia 9 marca 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim

 Ustawa z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie

 Jarosz Adam, Springer Beata, Jednostki pomocnicze w polskich gminach. Pozycja, funkcje i wyzwania. Tom 1, Zielona Góra 2014.

 Swianiewicz Paweł, Krukowska Joanna, Lackowska Marta, Kurniewicz Anna, Błędne rondo marginalizacji? Jednostki pomocnicze samorządu w zarządzaniu dużymi miastami, Warszawa 2013.

 Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym

 Ustawa z dnia 15 marca 2002 r. o ustroju miasta stołecznego Warszawy

 Ustawa z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych

 W. Słomczyński, K. Życzkowski, K. Rzążewski, Każdy głos się liczy!: wędrówka przez krainę wyborów, Warszawa 2014.

 D. Nohlen, Prawo wyborcze i system partyjny. O teorii systemów wyborczych, Warszawa 2004.

 Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy

Zakres tematów zajęć:

CZĘŚĆ ZAGRANICZNA

1. Wprowadzenie do zajęć. Czym jest geografia polityczna?

• Zapoznanie studentów z tematyką zajęć oraz formą zaliczenia przedmiotu

• Geografia jako nauka

• Podstawowe działy geografii

• Czym jest geografia polityczna

• Rozwój badań nad geografią polityczną oraz kierunki badań

2. Państwo w ujęciu geografii politycznej

• Istota i znaczenie państwa

• Geneza państwa w świetle koncepcji starożytnych, średniowiecznych, oświeceniowych i nowożytnych

• Atrybuty państwa i ich charakterystyka

• Forma i typ państwa

• Granica państwa (pojęcie granicy i jej klasyfikacje oraz funkcje)

3. Międzynarodowe organizacje integracyjne

• Czym jest integracja

• Krótka historia integracji europejskiej

• Układ z Schengen

• Instytucje międzynarodowe w Europie (Unia Europejska, Rada Europy, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Wspólnota Niepodległych Państw, Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu, Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, Rada Państw Morza Bałtyckiego, Rada Nordycka, Grupa Wyszehradzka, Trójkąt Weimarski)

• Instytucje międzynarodowe poza Europą (Unia Afrykańska, Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej, Organizacja Państw Amerykańskich, Forum Postępu i Rozwoju Ameryki Południowej, Liga Państw Arabskich, Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Szanghajska Organizacja Współpracy)

• Instytucje międzynarodowe o zasięgu światowym (Pakt Północnoatlantycki, Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym, Organizacja Narodów Zjednoczonych i jej organizacje wyspecjalizowane)

4. Surowce i energetyka

• Zasoby odnawialne i nieodnawialne

• Węgiel. ropa naftowa, gaz ziemny, uran

• Energetyka węglowa, naftowa, gazowa, jądrowa, wiatrowa, słoneczna, wodna, geotermalna oraz energia z biomasy

• Krajowy System Elektroenergetyczny

• Złoto, srebro, miedź, aluminium, platyna, żelazo – wydobycie, znaczenie dla gospodarki

5. Rzeki, morza i oceany. Gospodarka wodna. Obszary podbiegunowe.

• Rzeki i ich regulacja

• Kanały wodne i cieśniny

• Obszary morskie. Podziały polityczne mórz i oceanów

• Granice morskie Polski

• Antarktyda i Układ Antarktyczny

• Arktyka i Rada Arktyczna

6. Wszechświat

• Hierarchia ciał niebieskich we Wszechświecie

• Wprowadzenie do prawa kosmicznego - Traktat o przestrzeni kosmicznej oraz Umowa o ratowaniu kosmonautów, powrocie kosmonautów i zwrocie obiektów wypuszczonych w przestrzeń kosmiczną

• Eksploracja Księżyca

• Eksploracja Marsa (podróże, potencjalna kolonizacja, lądowania na planecie)

• Eksploracja pozostałej części kosmosu

• Miejsce ludzkości we Wszechświecie i w Multiwersum

7. Kolokwium zaliczeniowe z części zagranicznej

CZĘŚĆ POLSKA

8. Podział administracyjny Polski na przestrzeni wieków i dziś

• Podział administracyjny Polski na przestrzeni wieków

• Śląsk i jego terytorium

• Małopolska i jej terytorium

• Aktualny podział administracyjny Polski

• Struktura współczesnego województwa śląskiego (Górny Śląsk, Śląsk Cieszyński, Zagłębie Dąbrowskie, Żywiecczyzna, Częstochowa i ziemia częstochowska)

9. Gmina, powiat i województwo

• Gminy, powiaty i województwa w Polsce i ich terytorium

• Organy gmin, powiatów i województw

• Zadania gminy, powiatu i województwa

• Związki międzygminne

• Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia

• Miasta na prawach powiatu

• Wojewoda i jego zadania

10. Jednostki pomocnicze gminy

• Dzielnice, osiedla, sołectwa - podział administracyjny wybranych gmin

• Sołtys i zebranie wiejskie – zadania i możliwości

• Rady Dzielnic i Osiedli – skład, zadania, możliwości

11. Miasto i wieś

• Wprowadzenie do geografii osadnictwa

• Miasto i czynnik miastotwórcze. Status miasta w polskim prawie

• Urbanizacja, suburbanizacja, dezurbanizacja, reurbanizacja

• Stolica – jej rodzaje i funkcje

• Aglomeracja, konurbacja, megalopolis. Obszar metropolitalny i miasta satelickie

• Miejscowość

• Wieś – jej rodzaje, funkcje i rozwój

12. Geografia wyborcza

• Determinizm, nihilizm i posybilizm geograficzny

• System wyborczy i jego elementy

• Funkcje wyborów rywalizacyjnych

• Zasada bezpośredniości, powszechności, równości i tajności oraz funkcja alternacji władzy

• Większość zwykła, bezwzględna, kwalifikowana

• Okręgi wyborcze. Swing states i safe states. Gerrymandering i malapportionment

• Zalety i wady systemu większościowego / proporcjonalnego / mieszanego

• Przebieg procesu wyborczego

• Analiza wyników wybranych wyborów powszechnych w Polsce i Stanach Zjednoczonych

13. Kolokwium zaliczeniowe z części polskiej