Regionalne zróżnicowanie języka

specjalistyczny

- Znajomość fonetyki opisowej języka polskiego.

- Podstawowe wiadomości z zakresu fonetyki historycznej języka polskiego.

Celem kursu jest:

- przekazanie podstawowej wiadomości z zakresu teorii dialektologii i dialektografii,

- ukazanie dorobku polskiej dialektologii i dialektografii,

- zaznajomienie uczestników z istniejącym obecnie zróżnicowaniem gwarowym polszczyzny,

- wykształcenie umiejętności w zakresie rozpoznawania i opisywania cech gwarowych,

- uzupełnienie i pogłębienie wiadomości z zakresu fonetyki historycznej.

Tematyka kursu:

1) Terminologia i metodologia badań dialektalnych:

a) dialektologia, dialektografia, geografia lingwistyczna;

b) odmiany języka narodowego;

c) dialekt, narzecze, gwara;

d) przełączanie kodu;

e) gwaryzm, dialektyzm, regionalizm;

f) gwary przejściowe a mieszane;

g) podziały na dialekty;

h) mapa dialektalna;

i) metody badań dialektalnych;

j) atlasy i słowniki gwarowe.

2) Najważniejsze cechy dialektalne:

a) fonetyka międzywyrazowa;

b) mieszanie grup nagłosowych /vo/, /o/ i /ło/;

c) mazurzenie, kaszubienie, jabłonkowanie;

d) frykatywizacja /r'/;

e) rozwój prasłowiańskich spółgłosek /l/ i /l'/;

f) ewolucja spółgłosek wargowych miękkich;

g) zmiękczenie spółgłosek tylnojęzykowych;

h) rozwój spółgłoski /x/;

i) welaryzacja /n/;

j) uproszczenia i dysymilacje grup spółgłoskowych;

k) epenteza /e/;

l) rozwój akcentu;

m ewolucja samogłosek wysokich;

n) samogłoski pochylone w gwarach;

o) rozwój staropolskich nosówek.

3) Cechy charakterystyczne gwar polskich:

a) gwara śląska (gliwicka);

b) gwara opolska;

c) gwara cieszyńska;

d) gwara podhalańska;

e) gwara lasowska;

f) gwara kurpiowska;

g) gwara suwalska;

h) gwara warmińska;

i) gwara podlaska;

j) gwara kujawska;

k) gwara łowicka;

l) gwara tucholska;

m gwara kociewska;

n) gwary kaszubskie.

Dialekty i gwary polskie, http://www.dialektologia.uw.edu.pl/

Dejna K.: Dialekty polskie

Dejna K.: Atlas polskich innowacji dialektalnych

Urbańczyk S.: Zarys dialektologii polskiej

Dubisz S. i in.: Dialekty i gwary polskie

Bartnicka-Dąbkowska B.: Podstawowe wiadomości z dialektologii polskiej z ćwiczeniami

Nitsch K.: Dialekty języka polskiego

Nitsch K.: Wybór tekstów gwarowych

Urbańczyk S., Kucała M. (red.): Encyklopedia języka polskiego (wyd. 3 popr. i uzup.)

Student:

- potrafi wskazać i nazwać cechę gwarową,

- zna podstawową terminologię dialektologiczną,

- potrafi wymieć polskie dialekty i wskazać na mapie położenie podstawowych zespołów gwarowych,

- zna geograficzne zakresy najważniejszych cech gwarowych.

Studenci mają do wybory dwa sposoby zaliczenia przedmiotu: przygotowanie opisu własnoręcznie nagranej wypowiedzi w dowolnej gwarze lub pisanie testu sprawdzającego zdobyte wiadomości.