Teoria wychowania

obowiązkowy

Brak wymagań wstępnych

Wszystkie, przedstawione efekty kształcenia planuje się osiągnąć za pomocą wykładowej oraz ćwiczeniowej formy kształcenia, dodatkowo zostaną pogłębione przez pracę własną studenta. Celem modułu jest zaznajomienie studentów z teoretycznymi i praktycznymi koncepcjami wychowania oraz ukazanie aktualnego stanu badań.

1.Teoria wychowania jako subdyscyplina pedagogiki.

2.Sens i wartość wychowania. Aksjologiczne i teleonomiczne podłoże wychowania.

3.Analiza merytoryczna ideału wychowania.

4.Teleologia wychowania jako dział filozofii wychowania.

5.Zasady, metody i formy wychowania – analiza porównawcza.

6.Autorytet nauczyciela – jego zdobywanie i skutki utraty.

7.Poszanowanie godności człowieka w procesie edukacji – „klucz” pedagogicznego autorytetu.

8.Konstytutywne cechy człowieka – w kierunku teorii osoby.

9.Wolność i zniewolenie w wychowaniu, sposoby przezwyciężania presji szkolnej i barier edukacyjnych.

10.Ontologiczne problemy wychowania. Czy jest możliwe wychowanie człowieka?

11.Życie bez wychowania – podstawowe tezy antypedagogiki. Kontrowersje wokół koncepcji społeczeństwa bez szkolnictwa.

12.Pojęcie moralnej odpowiedzialności jako podstawowej modalności aksjologicznej.

13.Wychowawczy sens kultywowania tradycji w procesie wychowania.

14.Podstawowe założenia oraz przedstawiciele pedagogiki egzystencjalnej i personalistycznej. Główne Idee pedagogiki filozoficznej i antropologicznej.

15.Związki teorii naukowych z praktyką pedagogiczną. Pedagogika jako nauka teoretyczno-praktyczna.

16.Neonaturalizm pedagogiczny - poglądy J.J. Rousseau wyrażone w jego dziełach.

17.Wychowanie, wychowawca, wychowanek w ujęciu Janusza Korczaka.

18.Znaczenie wychowania do wolności na przykładzie szkoły Rudolfa Steinera i Alexandra S. Neilla.

19.Wychowanie do zacności w teorii wychowania Rabindranatha Tagore.

20.Nowatorskie rozwiązania w systemie prewencyjnym św. Jana Bosko.

21.Altruizm a proces wychowania.

22.Miłość ludzkiej duchowości - rdzeń pedeutologii Jana Władysława Dawida

23.Karola Wojtyły koncepcja wychowania personalistycznego.

24.Stefan Kunowski jako teoretyk współczesnych systemów wychowania.

25.Afirmacja życia - wartość etyczna i ideał wychowania.

26.Samowychowanie jako naczelna kategoria teorii wychowania.

27.Pokój – ideał i cel edukacji międzykulturowej.

Cichoń W.: Wartości – człowiek – wychowanie. Kraków 1996, Wyd. UJ.

Ecler-Nocoń B.: Wychowawcze konteksty myśli Karola Wojtyły. Rzecz dla pedagogów. Katowice 2009, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.

Kozielecki J. (red.): Humanistyka przełomu wieków. Warszawa 1999, Wyd. Akademickie „Żak”.

Kwieciński Z.: Tropy – ślady – próby. Studia i szkice z pedagogii pogranicza. Poznań – Olsztyn 2000, Wyd. „Edytor”.

Łobocki M.: Teoria wychowania w zarysie. Kraków 2003, Oficyna Wyd. „Impuls”.

Łobocki M.: Wychowanie moralne w zarysie. Kraków 2002, Oficyna Wyd. „Impuls”.

Nalaskowski S.: O ideale wychowania i celach kształcenia. Toruń 1999, Wyd. A. Marszałek.

Nowak M.: Teorie i koncepcje wychowania. Warszawa 2008, WAiP.

Olbrycht K. (red.): Edukacja aksjologiczna. Odpowiedzialność pedagoga. Katowice 1995, Wyd. UŚ.

Opara, E. Starzyńska – Kościuszko (red.): Z zagadnień współczesnej aksjologii. Olsztyn 1996, Wyd. WSP.

Palka S. (red.): Pogranicza pedagogiki i nauk pomocniczych. Kraków 2004, Wyd. UJ.

Romanowska-Łakomy H. (red.): Człowiek i człowieczeństwo: strategia bycia i stawania się człowiekiem. Olsztyn 2002.

Sośnicki K.: Istota i cele wychowania. Warszawa 1964, PZWS.

Śliwerski B.: Współczesna myśl pedagogiczna. Znaczenia, klasyfikacje, badania. Kraków 2009, Oficyna Wyd. „Impuls”.

Śliwerski B.: Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków 1998, Oficyna Wyd. „Impuls”.

Śliwerski B.: Podstawowe prawidłowości pedagogiki. Warszawa 2011, Wyd. APS.

Tchorzewski A. (red.): Wychowanie w kontekście teoretycznym. Bydgoszcz 1993.

Tchorzewski A., Zwierzchowski P. (red.): Sens życia – sens wychowania. Dylematy człowieka przełomu wieków. Bydgoszcz 2001, Wyd. „Wers”.

Witkowski L.: Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej. Kraków 2009, Oficyna Wyd. „Impuls”.

Bilicki T.: Dziecko i wychowanie w pedagogii Jana Pawła II. Kraków 2000.

Carlgren F.: Wychowanie dla wolności. Pedagogika Rudolfa Steinera. Gdynia 1994.

Dawid J.W.: O duszy nauczycielstwa. Kraków 1912.

Dawid J.W.: Pisma pedagogiczne. Wrocław 1961.

Korczak J.: Wybór pism pedagogicznych. Tom I, II. Warszawa 1957,1958.

Krawczyk Z.: Rabidranath Tagore - poszukiwanie prawdy i piękna w teorii i praktyce wychowania. Warszawa 1990.

Kunowski S.: Proces wychowawczy i jego struktury. Temperament, indywidualność, charakter, osobowość. Lublin 1946.

Lindenberg Ch.: Szkoła bez lęku. Warszawa 1993.

Łobocki M.: Altruizm a wychowanie. Lublin 2002.

Neill A.S.: Summerhill. Katowice 1991.

Rousseau J. J.: O umowie społecznej. Warszawa 2002.

Rousseau J.J.: Emil, czyli o wychowaniu. T.1. Wrocław 1955.

Śliwerski B., Teoretyczne i empiryczne podstawy samowychowania. Kraków 2010, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Weinschenk R.: Podstawy pedagogiki księdza Bosko. Warszawa 1996.

Żywczok A.: Ku afirmacji życia. Pedagogiczne podstawy pomyślnej egzystencji. Katowice 2011.

Student stosuje w wypowiedziach ustnych i pisemnych elementarną terminologię używaną w pedagogice i rozumie jej źródła oraz zna zastosowania w obrębie dyscyplin pokrewnych; wskazuje na różnice między teorią, metodyką i praktyką, zna pojęcie wychowania, samowychowania, teorii wychowania, metateorii, koncepcji wychowania i nurtu pedagogicznego; rozróżnia pojęcia odnoszące się do różnych podmiotów wychowania.

Student charakteryzuje podstawowe teorie i nurty wychowania oraz zna ich wartość dla skutecznej działalności prakseologicznej; rozumie antropologiczne podstawy oddziaływań wychowawczych i wie, jakie są założenia wybranych koncepcji pedagogicznych.

Student obserwuje zjawiska społeczne i na podstawie obserwacji formułuje cele wychowania; wyodrębnia rodzaje wartości, które mają największe znaczenie w zawodzie pedagoga; analizuje przejawy i przyczyny zagrożeń moralnych, a także inicjuje dyskurs z zakresu głównych problemów pedagogicznych (np. związku teorii z praktyką, znaczenia idei godności, miłości w procesie wychowania, różnic między koncepcjami i nurtami wychowania).

Student posługuje się zasadami i normami etycznymi w podejmowanej działalności, dostrzega i analizuje dylematy etyczne; przewiduje skutki konkretnych działań pedagogicznych.

Student zna wybrane klasyfikacje wartości etycznych

Przedmiotem oceny będzie:

– znajomość przedstawicieli teorii wychowania i ich dorobku,

– znajomość podstawowych założeń nurtów i koncepcji wychowania,

– znajomość głównych kategorii aksjologicznych,

– rozumienie powiązań między teorią a praktyką pedagogiczną,

– umiejętność twórczego myślenia.

Wszyscy uczestnicy wykładu są zobowiązani do napisania testu w terminie uzgodnionym z prowadzącym. Test zawiera 7 pytań o charakterze otwartym. Na jego wypełnienie przewidziano 20 minut. Obowiązuje następująca punktacja:

14-13 pkt. ocena: bardzo dobry

12,5-11,5 pkt. ocena: dobry plus

11-10 pkt. ocena: dobry

9,5-8,5 pkt. ocena: dostateczny plus

8-7 pkt. ocena: dostateczny

0-6,5 pkt. ocena: niedostateczny

Wyniki testu ogłaszane są zgodnie z regulaminem studiów. Student, który uzyska z testu ocenę niedostateczną poprawia jego wynik w formie ustnej.

Oceniana będzie jakość wykonania pracy pisemnej (jej kompletność, skorzystanie z licznych źródeł wiedzy naukowej, struktura treści, rozległość analiz, sposób argumentacji, twórcza forma przekazu).

W trakcie zajęć semestralnych poszczególne zespoły będą prezentować rezultaty swej pracy.