Propedeutyka psychologii zdrowia i jakości życia

obowiązkowy

brak

Przedmiot ma na celu wprowadzenie studentów w zagadnienia działu psychologii stosowanej – psychologii zdrowia i jakości życia. W trakcie kształcenia studenci zdobywają umiejętność: identyfikacji czynników warunkujących dobre zdrowie, poczucie szczęścia, satysfakcję z życia i wysoką jakość życia; holistycznego spojrzenia na zagadnienia zdrowia człowieka, rozumienia wzajemnych związków pomiędzy funkcjonowaniem człowieka w obszarze fizycznym, psychicznym i społeczno-kulturowym; identyfikacji i rozumienia wyzwań i zagrożeń współczesności (zmiany systemów wartości w obrębie kultur, wzorów relacji społecznych, kurczenie się czasu i przestrzeni, dostępność osiągnięć technologicznych) oraz znaczenia tych zmian dla zdrowia i dobrostanu człowieka. Umiejętności te studenci zdobywają poprzez uczestnictwo w wykładach, studia piśmiennictwa naukowego, dyskusje i analizy problemów oraz przypadków i materiałów audiowizualnych.

Przedmiot ma na celu wprowadzenie studentów w zagadnienia działu psychologii stosowanej – psychologii zdrowia i jakości życia. W trakcie kształcenia studenci zdobywają umiejętność: identyfikacji czynników warunkujących dobre zdrowie, poczucie szczęścia, satysfakcję z życia i wysoką jakość życia; holistycznego spojrzenia na zagadnienia zdrowia człowieka, rozumienia wzajemnych związków pomiędzy funkcjonowaniem człowieka w obszarze fizycznym, psychicznym i społeczno-kulturowym; identyfikacji i rozumienia wyzwań i zagrożeń współczesności (zmiany systemów wartości w obrębie kultur, wzorów relacji społecznych, kurczenie się czasu i przestrzeni, dostępność osiągnięć technologicznych) oraz znaczenia tych zmian dla zdrowia i dobrostanu człowieka. Umiejętności te studenci zdobywają poprzez uczestnictwo w wykładach, studia piśmiennictwa naukowego, dyskusje i analizy problemów oraz przypadków i materiałów audiowizualnych.

W trakcie wykładów poruszane są następujące treści:

1. Psychologia zdrowia jako odpowiedź na kryzysy i potrzeby współczesnej psychologii i medycyny

2. Podstawy psychoneuroimmunologii jako klucz do rozumienia związków psychosomatycznych

3. Ból jako przykład zjawiska biopsychospołecznego

4. Koncepcje i pojęcie zdrowia w psychologii (podejście biomedyczne i holistyczne)

5. Zdrowie w kontekście współczesnej kultury (problemy naddiagnotyki, medykalizacji, transhumanizmu)

6. Znaczenie stresu dla codziennego funkcjonowania i rozwoju człowieka (podstawy koncepcji Lazarusa i Folkman oraz koncepcji Hobfolla; podstawy koncepcji radzenie sobie ze stresem; stres takie zjawiska jak: pamięć, neuroplastyczność, sen, odczuwanie przyjemności)

7. Prewencja w obszarze psychologii zdrowia – podstawy (transteoretyczny model zmiany a zachowania zdrowotne na przykładzie palenia papierosów)

8. Psychologia pozytywna a zdrowie

Szczegółowe treści poruszane w czasie ćwiczeń:

1. Psychologii zdrowia i jakości życia a inne dziedziny funkcjonowania człowieka – wprowadzenie do zagadnienia

2. Pojęcie szczęścia. Czym jest szczęście? Poziomy szczęścia. Sposoby osiągania szczęścia. Przekaz medialny jako źródło wzoru szczęśliwości.

3. Możliwość wyboru a poczucie szczęścia. Czy większy wybór daje szczęście? Czy to dobrze czy nie mieć wybór – paradoks wyboru. Szczęście a zdrowie.

4. Optymizm i nadzieja. Co to znaczy być optymistą. Różnice między optymistą a pesymistą. Optymizm a jego pochodne. Radzenie sobie ze smutkiem i depresją poprzez zmianę negatywnego myślenia - rozpoznawanie zniekształceń poznawczych. Optymizm a zdrowie.

5. Obraz siebie/wizerunek ciała a wymagania kultury masowej. Kult piękna, szczupłej sylwetki jako wyznacznik szczęścia i powodzenia.

6. Zaburzenia odżywiania – anoreksja i bulimia nervosa a uwarunkowania kulturowe. Operacje plastyczne jako wynik niezadowolenia z własnego wyglądu.

7. W pułapce „uzależnień”. Hazard, kupowanie kompulsywne, zespół uzależnienia od internetu, pracoholizm i inne uzależnienia behawioralne.

8. Wsparcie społeczne. Teorie wsparcia społecznego i rodzaje wsparcia. Znaczenie wsparcia społecznego w sytuacjach trudnych.

9. Jak umysł/psychika wpływa na ciało/organizm. Zależności psychosomatyczne.

10. Jak ciało/organizm wpływa na psychikę. Zależności somatopsychiczne. Jak choroba zmienia nasze życie.

11. Promocja zdrowia – jak wygląda w teorii a jak w praktyce? Co robić aby być zdrowym - projekty promocji zdrowia wśród studentów.

12. Zachowania zdrowotne – podstawowe zagadnienia i modele rozumienia zachowań zdrowotnych

13. Wypalenie zawodowe a jakość życia człowieka. Czym jest wypalenie zawodowe? Jak sobie z nim radzić?

14. Wybrane psychologiczne aspekty prokreacji w dobie przemian kulturowych. Motywy zachodzenia w ciążę przez kobiety. Kobieta staje się matką – etapy przeżywania ciąży. Męskie etapy dojrzewanie do ojcostwa. Psychologiczne aspekty niepłodności

15. Podsumowanie zajęć. Wskazanie kierunków rozwoju dziedziny.

Literatura obowiązkowa:

Barber, R.B. (2008). Skonsumowani. Jak rynek psuje dzieci, infantylizuje dorosłych i połyka obywateli. Warszawa: Muza. (s. 360-378).

Bielawska-Batorowicz, E. (2006). Psychologiczne aspekty prokreacji. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.

Carson, R.C., Butcher, J.N. i Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk:GWP. (s. 404-420 i 443-458)

Czapiński, J. (2005). Psychologiczne teorie szczęścia. W: J. Czapiński (red.). Psychologia pozytywna. Warszawa: PWN.

Heszen, I. (2013). Psychologia stresu. Warszawa Wydawnictwo Naukowe PWN.

Heszen, I. i Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN (rozdz. 3-5, 9-10).

Heszen, I. i Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa; Wydawnictwo Naukowe PWN (rozdz. 17).

Heszen–Niejodek, I. (2002). Psychologiczne problemy chorych somatycznie. W: J. Strelau (red.): Psychologia. Podręcznik akademicki, T. 3, (s. 513-531). Gdańsk: GWP.

Isen, A. M. (2005). Rola neuropsychologii w zrozumieniu korzystnego wpływu afektu pozytywnego na zachowania społeczne i procesy poznawcze. W: J. Czapiński (red.). Psychologia pozytywna (s. 284-302). Warszawa: PWN.

Kornas-Biela, D. (2004). Wokół początków życia ludzkiego. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX. (rozdz. 2-4).

Larsen, J. T., Hemenover, S. H., Norris, C. T. i Cacioppo, J. T. (2005). Czerpanie korzyści z niepowodzenia: o zaletach współpobudzenia emocji pozytywnych i negatywnych. W: J. Czapiński (red.). Psychologia pozytywna (s. 303-316). Warszawa: PWN.

Nettle, D. (2005). Szczęście sposobem naukowym wyłożone. Wyd. Prószyński i S-ka. (rozdz. 1. - s. 17-47).

Ogińska-Bulik, N. (2010). Uzależnienie od czynności. Warszawa: Difin.

Schwartz, B. i Ward, A. 2007. Mieć się lepiej, ale czuć się gorzej: paradoks wyboru. W: P.A. Linley i S. Joseph (red.). Psychologia pozytywna w praktyce. Warszawa: PWN (s. 50-86).

Seligman, M. E. P. (1993). Optymizmu można się nauczyć. Poznań: Media Rodzina (Część 1. Dwa sposoby patrzenia na życie, s. 12-30; rozdz. 3 – s. 53-87).

Seligman, M. E. P. (2005). Prawdziwe szczęście. Psychologia pozytywna a urzeczywistnianie naszych możliwości trwałego spełnienia. Poznań: Media Rodzina (rozdz.1. Pozytywne uczucia i pozytywny charakter, s.19-35).

Sęk, H. (red.) (2000) Wypalenie zawodowe. Przyczyny, mechanizmy, zapobieganie. Warszawa: PWN.

Sęk, H., Cieślak, R. (2004). Sposoby definiowania, rodzaje i źródła wsparcia, wybrane koncepcje teoretyczne W: H. Sęk i R. Cieślak (red.), Wsparcie społeczne, stres i zdrowie. Warszawa: PWN.

Sheridan, C. i Radmacher, S.A. (1998). Psychologia zdrowia Wyzwanie dla biomedycznego modelu zdrowia. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia (rozdz. 13; s. 432-434).

Trzebińska, E. (2008). Lepsze zdrowie dzięki większemu szczęściu. W: I. Heszen i J. Życińska (red.), Psychologia zdrowia. W poszukiwaniu pozytywnych inspiracji (s. 23-38). Warszawa: Academica.

Trzebińska, E. (2008). Psychologia pozytywna. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne (rozdz. 4-6).

Wojtyna, E. (2013). O bólu i radzeniu sobie z nim w kontekście mentalności współczesnej. W: M. Górnik-Durose (red.), Kultura współczesna a zdrowie (s. 137-153). Sopot: GWP.

Wojtyna, E. i Stawiarska, P. (2013). O współczesnym rozumieniu zdrowia. W: M. Górnik-Durose (red.), Kultura współczesna a zdrowie (s. 51-76). Sopot: GWP.

Wrześniewski, K. (2000). Psychologiczne uwarunkowania powstawania i rozwoju chorób somatycznych. W: J. Strelau (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki, T 3, (s. 493-512). Gdańsk: GWP.

Ziółkowska, B. (2005). Anoreksja od A do Z. Podręcznik dla nauczycieli i wychowawców. Warszawa: Scholar. (część 1. Media i reklama wizualna a anoreksja: s. 45-55).

Literatura uzupełniająca:

Brytek-Matera, A (2008). Obraz ciała – obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym. Warszawa: Difin.

Carson, R.C., Butcher, J.N. i Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. Gdańsk:GWP. (s. 608-612).

Csikszentmihalyi, M. (1996). Przepływ. Jak poprawić jakość życia. Warszawa: Studio EMKA.

Czapiński, J. (2002). Cebula szczęścia. W: D. Krzemionka-Brózda, J. Siuta i B. Białek (red.), Czym jest psychologia (s. 2-79). Kielce: Wydawnictwo Charaktery.

Davis, R.A. (2010). Poznawczo-behawioralny model patologicznego używania Internetu. W: W. Paluchowski (red.), Internet a psychologia (s. 373-385). Warszawa: PWN.

Dodziuk, A. i Kapler, L. (2007). Nałogowy człowiek. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.

Doliński D. (2005). Psychologiczne aspekty reklamy. Gdańsk: GWP (s. 195-226)

Gąsiorowska, A. (2001). Kupowanie kompulsywne – zjawisko, jego determinanty i konsekwencje: przegląd badań. Przegląd Psychologiczny, 44, 4, 463-477.

Ginowicz, H. (2003). Zagrożenia płynące z sieci. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 1. [http://psychologia.edu.pl/index.php?dz=czytelnia&op=opis&id=1764].

Ginowicz, H. (2004). Hazardzista u psychoterapeuty. Świat Problemów, 3.

[http://psychologia.edu.pl/index.php?dz=czytelnia&op=opis&id=6989].

Janus, D. (2004). Psychopatologia a religia. Warszawa: Eneteia. (s. 121-144).

Januszewska, E. (2001). Psychosomatyczne aspekty choroby skóry (neurodermitis). W: L. Szewczyk i A. Kulik (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej i osobowości. Psychosomatyka (s. 79-96). Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Karta Ottawska (1994). Zdrowie i promocja zdrowia. W: J. Karski, Z. Słońska i B. Wasilewski. (red): Promocja zdrowia. Warszawa: Sanmedia (s.423-429).

Martin, P. (2000). Umysł, który szkodzi. Mózg, zachowanie, odporność, choroba. Poznań: Rebis.

Padesky, C. i Greenberger, D. (2006). Umysł ponad nastrojem. Zmień nastrój poprzez zmianę sposobu myślenia. Kraków: WUJ.

Preston, J. (2005). Zintegrowana terapia krótkoterminowa. Gdańsk: GWP. (s. 86-109).

Schier, K. (2009). Piękne brzydactwo. Psychologiczna problematyka obrazu ciała i jego zaburzeń. Warszawa: Scholar.

Song, I., LaRose, R., Eastin, M.S. i Lin, C.A. (2010). Gratyfikacje w Internecie a uzależnienie: korzystanie i nadużywanie nowych mediów. W: W. Paluchowski (red.), Internet a psychologia (s. 352-372). Warszawa: PWN.

Van Deurzen, E. (2010). Psychoterapia a poszukiwanie szczęścia. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.

Wallace, P. (2003). Psychologia Internetu. Poznań: Rebis. (s. 225-248).

Wojtyna, E. (2012). Irrational Suffering – An impact of cognitive behavioural therapy on the depression level and the perception of pain in cancer patients. W: L. L'Abate (red.), Mental Illnesses - Evaluation, Treatments and Implications (s. 227-244). Rijeka: InTech.

Strona internetowa: http://www.intechopen.com/articles/show/title/irrational-suffering-an-impact-of-cognitive-behavioural-therapy-on-the-depression-level-and-the-perc

Wojtyna, E. i Stawiarska, P. (2010). Percepcja wsparcia społecznego a uczestnictwo w terapii poznawczo-behawioralnej u kobiet z rakiem piersi. W: K. Popiołek i A. Bańka (red.), Kryzysy, katastrofy, kataklizmy w perspektywie psychologicznej (s. 305-316). Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.

Po zakończeniu zajęć student:

1. Posiada wiedzę na temat sposobów ujmowania jakości życia, zdrowia i choroby w psychologii i naukach pokrewnych, zna podstawowe modele teoretyczne porządkujące problematykę jakości życia i dobrostanu psychicznego oraz zdrowia i choroby

2. Zna współczesne koncepcje stresu i radzenia sobie oraz mechanizmy wiążące stres ze zdrowiem, chorobą i jakością życia.

3. W podstawowym zakresie rozumie psychofizjologiczne mechanizmy powstawania chorób i dysfunkcji somatycznych

4. Ma ogólną wiedzę na temat specyfiki zachowania wobec własnej choroby oraz jej psychospołecznych następstw.

5. Jest w stanie określić związki rozwoju cywilizacyjnego i technologicznego, zmian w sferze wartości i relacji społecznych ze zdrowiem, zachowaniami zdrowotnymi człowieka oraz jakością jego życia oraz wskazać kategorie zasobów indywidualnych i środowiskowych istotnych z punktu widzenia zdrowia i jakości życia.

6. Potrafi wskazać zakres i możliwości aplikacji wiedzy z obszaru psychologii zdrowia i jakości życia w działalności praktycznej i zawodowej.

7. Potrafi poddać krytycznemu osądowi koncepcje i idee odnoszące się do szeroko rozumianego zdrowia i jakości życia człowieka, opierając się na kryterium naukowości.

8. Posiada świadomość etyczną i wrażliwość na problemy i dylematy etyczne pojawiające się w działalności profesjonalnej w obszarze psychologii zdrowia.

Średnia ważona ocen uzyskanych w ramach następujących składowych modułu:

Test wiedzy - egzamin (50%), Ocena z ćwiczeń (50%)

Ostateczna ocena będzie ustalana wg odniesienia średniej ważonej do poniższej skali:

do 2,9 niedostateczny

3-3,25 dostateczny

3,26-3,75 dostateczny plus

3,76-4,25 dobry

4,26-4,6 dobry plus

4,6-5 bardzo dobry

nie dotyczy