Socjologia wychowania

obowiązkowy

Znajomość elementarnych pojęć oraz problemów socjologicznych

Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z socjologiczną refleksją dotyczącą wychowania, socjalizacji, edukacji, systemu oświaty. Nacisk zostanie położony na przebieg wychowania w grupach pierwotnych oraz w środowisku szkolnym. Jednym z celów zajęć jest ukazanie specyfiki socjologicznego myślenia o problematyce wychowania. Zajęcia te powinny rozwijać krytyczne (demaskatorskie) spojrzenie na problematykę wychowania i jej związki z instytucjami takimi jak państwo czy kościół, pokazywać związki między sferą wychowania i edukacji a polityką, gospodarką i kulturą. Tematyka zajęć ma skierować uwagę studentów także na pozaszkolne uwarunkowania szans edukacyjnych oraz uwikłanie szkoły w reprodukcję ładu społecznego.

1. Historia socjologii wychowania, cele i przedmiot, najważniejsi przedstawiciele

2. Specyfika socjologicznego myślenia o wychowaniu

3. Związki między wychowaniem a polityką, gospodarką i kulturą

4. Przemiany ideałów wychowania i wzorów osobowych

5. Kwestia paradygmatu romantycznego kultury polskiej

6. Socjologia wychowania P. Bourdieu (przemoc symboliczna, habitus, dziedziczenie)

7. Socjologia B. Bernsteina (kod ograniczony i rozwinięty)

8. Kwestia selekcji szkolnej; wyznaczniki selekcji

9. Szkoła a problematyka konserwacji nierówności, szkoła a reprodukcja ładu społecznego (Bourdieu, Bernstein, Bowles, Gintis, Coleman, Illich)

10. Kwestia ukrytych programów (hidden curriculum)

11. Problematyka samospełniającego się proroctwa – znaczenie oczekiwań nauczycieli w procesie nauczania

12. Szkoła a procesy industrializacji i urbanizacji (tworzenie nowego typu pracownika: punktualność, dyscyplina, posłuszeństwo)

Literatura obowiązkowa:

M. Szymański, Socjologia edukacji, Kraków 2013

R. Meighan., L. Barton, S. Walker, Socjologia edukacji, Toruń 1993

Literatura uzupełniająca:

B. Bernstein, Odtwarzanie kultury, Warszawa 1990

P. Bourdieu, L. Wacquant, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Warszawa 2001

H. Mielicka, Socjologia wychowania: wybór tekstów, Kielce 2000

D. Pankowska., Wychowanie a role płciowe, Gdańsk 2005

F. Znaniecki F., Socjologia wychowania, Warszawa 1973 (tom I-II)

M. Falkiewicz-Szult, Przemoc symboliczna w przedszkolu, Kraków 2007

R. B. Woźniak, Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych, Koszalin 1998

R.B.Woźniak, Zarys socjologii edukacji i zachowań społecznych. Ku społeczeństwu otwartej edukacji, Szczecin 2002

Wiedza: student ma uporządkowaną socjologiczną wiedzę na temat wychowania i kształcenia; zna podstawowe socjologiczne teorie dotyczące wychowania, rozumie różnorodne uwarunkowania tych procesów; posiada podstawową wiedzę na temat rozwoju człowieka budowaną głównie w perspektywie socjologicznej (w mniejszym stopniu biologicznym i psychologicznym); ma uporządkowaną wiedzę o różnych środowiskach wychowawczych, ze szczególnym uwzględnieniem tzw. grup pierwotnych oraz środowiska szkolnego, ich specyfice, historycznej ewolucji; posiada podstawową socjologiczną wiedzę o strukturze i funkcjach systemu edukacji, różnych instytucjach edukacyjnych; potrafi spojrzeć na świat wychowania i edukacji w perspektywie systemu społecznego; ma podstawową wiedzę o uczestnikach (aktorach) działalności edukacyjnej i wychowawczej

Umiejętności:

potrafi analizować powiązania zjawisk społecznych z różnymi obszarami działalności pedagogicznej; potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę z zakresu socjologii w celu analizowania i interpretowania problemów wychowawczych i edukacyjnych; posiada umiejętność prezentowania własnych pomysłów i interpretacji zjawisk społecznych, wykorzystując argumentację zakorzenioną w socjologicznych perspektywach teoretycznych; potrafi w jasny i spójny sposób wypowiadać się w mowie i na piśmie na tematy dotyczące problematyki wychowania ujmowanej w socjologicznej perspektywie; potrafi zaplanować i zrealizować projekt badawczy, sformułować wnioski, opracować i zaprezentować wyniki; potrafi pracować w zespole badawczym, ma elementarne umiejętności organizacyjne pozwalające na realizację celów związanych z projektowaniem i podejmowaniem działań badawczych;

Kompetencje społeczne:

docenia znaczenie socjologii dla kształtu więzi społecznych w środowiskach społecznych, zwłaszcza w środowisku lokalnym, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia grup pierwotnych; Jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w grupach o charakterze badawczym; odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy, projektuje i wykonuje działania o charakterze badawczym

Egzamin pisemny - będzie się składać z 4 pytań o charakterze otwartym. Przy ocenie pod uwagę będą brane dwa kryteria: znajomość problematyki podejmowanej podczas wykładów oraz zalecanej literatury oraz próba własnej interpretacji.

Za każde z pytań można będzie otrzymać maksymalnie 5 punktów – łącznie 20 punktów. Student otrzyma pozytywną ocenę uzyskując minimum 10 punktów.

Projekt - ocenę dostateczną (3.0) student uzyskuje, gdy potrafi adekwatnie nazwać kolejne etapy postępowania badawczego, prawidłowo nazywa zastosowane w badaniu metody i techniki. Potrafi scharakteryzować swój wkład w realizację projektu. Potrafi wskazać, czy w przeprowadzonych przez niego badaniach wystąpił jakiś problem etyczny

Ocenę dobrą (4.0) student uzyskuje, gdy potrafi adekwatnie nazwać kolejne etapy postępowania badawczego i krótko je scharakteryzować, prawidłowo nazywa zastosowane w badaniu metody i techniki, a zarazem potrafi uzasadnić, dlaczego wybrał taką a nie inną metodę i technikę badawczą. Potrafi scharakteryzować swój wkład w realizację projektu, a zarazem potrafi określić, co można by w tym projekcie udoskonalić

Potrafi wskazać, czy w przeprowadzonych przez niego badaniach wystąpił jakiś problem etyczny, scharakteryzować go i wskazać możliwość jego ominięcia w przyszłości

Ocenę bardzo dobrą (5.0) student uzyskuje, gdy nie tylko potrafi adekwatnie nazwać kolejne etapy postępowania badawczego i krótko je scharakteryzować, ale w sposób krytyczny odnieść się do znanej mu literatury metodologicznej (chodzi o kolejne etapy postępowania badawczego), prawidłowo nazywa zastosowane w badaniu metody i techniki, a zarazem potrafi uzasadnić, dlaczego wybrał taką a nie inną metodę i technikę badawczą. Student potrafi wskazać, czy projekt badawczy nosi jakiekolwiek znamiona nowatorskości – jeśli tak, to na czym one polegają. Potrafi scharakteryzować swój wkład w realizację projektu, a zarazem potrafi określić, co można by w tym projekcie udoskonalić, pokazuje słabe i mocne strony projektu. Potrafi wskazać, czy w przeprowadzonych przez niego badaniach wystąpił jakiś problem etyczny, potrafi scharakteryzować ten problem, wskazać możliwość jego ominięcia w przyszłości a zarazem odnieść do znanych studentowi dylematów etycznych w badaniach socjologicznych

Prezentacja multimedialna - ocenę dostateczną (3.0) student otrzymuje, gdy w poprawny sposób zaprezentuje zagadnienie (na podstawie zalecanej literatury), jednak bez próby samodzielnej interpretacji, wypowiedź ustna poprawna

Ocenę dobrą (4.0) student otrzyma, gdy w jego wystąpieniu pojawi się także próba samodzielnej interpretacji, student dobiera odpowiednich słów do wyrażenia myśli

Ocenę bardzo dobrą (5.0) otrzyma, gdy w jego wystąpieniu pojawi się także próba samodzielnej interpretacji, ale także odwołanie do innych lektur. Student potrafi umiejscowić referowane zagadnienie na szerszej mapie socjologicznej refleksji nad wychowaniem. Perfekcyjna wypowiedź ustna.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie oceny dostatecznej (minimum) wyliczonej na podstawie średniej ważonej z poszczególnych sposobów weryfikacji efektów kształcenia:

Egzamin pisemny: 60%

Projekt: 25%

Prezentacja multimedialna: 15%

Przy założeniu, że egzamin, projekt oraz prezentacja zostały zaliczone pozytywnie.