Wprowadzenie do pedagogiki ogólnej

obowiązkowy

brak

Przedmiot pełni funkcję ogólnego, propedeutycznego fundamentu teoretycznego dla studentów kierunku pedagogika. Zajęcia mają za zadanie wyposażenie słuchaczy w elementarną wiedzę pedagogiczną oraz wprowadzenie w jej kulturę naukową. Wśród podstawowych celów należy wskazać: wyjaśnienie funkcji i znaczenia pedagogiki; wyposażenie studentów w podstawową wiedzę i umiejętności krytycznej analizy mające umożliwić osobiste i twórcze poszukiwanie własnej pedagogiki /pedagogii/; doprowadzenie do krytycznego i refleksyjnego wzbogacania i tworzenia własnego, indywidu¬alnego stylu pedagogicznego studentów; uświadomienie praktycznej przydatności pedagogiki w procesie afirmacji idei, warto¬ści, w organizacji struktur edukacyjnych oraz poszukiwań możliwości minimalizacji zagro¬żeń dla wychowania.

Treści wykładów

1. Wprowadzenie w problematykę przedmiotu, omówienie programu, literatury, wymogów egzaminacyjnych.

2-3. Historyczny proces kształtowania się różnych typów wiedzy o edukacji oraz ich współczesny status i przydatność.

4-5. Geneza pedagogiki, zmiany w przedmiocie jej zainteresowań, etapy rozwoju refleksji pedagogicznej.

6. Spory o status nauk humanistycznych. Spór o model nauk pedagogicznych.

7-8. Problematyczność (nieoczywistość) wychowania i jej konsekwencje. Zależność sposobu uprawiania pedagogiki od rozumienia wychowania.

9-10. Aksjologiczne podstawy nauk pedagogicznych. Związek wychowania z celami i wartościami.

11-12. Ważniejsze koncepcje współczesnej pedagogiki.

13-14. Aporie pedagogiczne: przymus i swoboda w wychowaniu, wychowanie jako urabianie i jako wspomaganie rozwoju, wychowanie adaptacyjne i emancypacyjne, wychowanie a manipulacja.

15.„Gorące” problemy edukacji w Polsce.

Treści ćwiczeń

• Tożsamość pedagogiki i jej naukowy status

-rozumienie istoty nauki jako jednej z form ludzkiego doświadczenia

-pedagogika jako nauka, funkcje

-przedmiot badań pedagogiki

-język nauki i język pedagogiki

-tożsamość pedagogiki (wypowiedź ustna)

• Miejsce pedagogiki w systemie współczesnych nauk

- związek pedagogiki z innymi dyscyplinami naukowymi usprawniającymi refleksję nad edukacją.

-struktura współczesnej pedagogiki i różne sposoby uprawiania refleksji nad edukacją. (dyskusja)

• Metody badań pedagogicznych

- metodologia pedagogiki

- metody zbierania danych

- badania ilościowe i jakościowe w pedagogice (wypowiedź ustna)

• Podstawowe kategorie pedagogiczne

-struktura pojęć pedagogicznych

-historyczna zmienność podstawowych pojęć (pedagog – pedagogika - pedagogia; kształcenie – wychowanie - edukacja; socjalizacja -inkulturacja)

-elementarne pojęcia pedagogiczne: wychowanie, samowychowanie, nauczanie, uczenie się, kształcenie, samokształcenie, edukacja - stanowiska różnych autorów; podobieństwa i różnice w ujęciach (wypowiedź ustna)

• Zagadnienia wychowania

-przegląd rozdziałów z książek lub artykułów z czasopism pedagogicznych dotyczących wychowania (samodzielne poszukiwania studentów w ramach literatury przedmiotu). (dyskusja)

• Refleksyjne spojrzenie na własną rolę zawodową pedagoga i pogłębione rozumienie rzeczywistości edukacyjnej

– prezentacja recenzji wybranej publikacji pedagogicznej z literatury przedmiotu. (wypowiedź ustna)

• Wprowadzenie do pisania pracy pedagogicznej (omówienie zasad, podanie przykładu wzorów przypisów) (praca zaliczeniowa)

• Podstawowe instytucje i środowiska edukacyjne w sytuacji zmiany społecznej (rodzina, przedszkole, szkoła, edukacja w perspektywie wertykalnej, edukacja w perspektywie horyzontalnej) (prezentacja, dyskusja)

• Uczestnicy procesu edukacyjnego

- podmiotowość partnerów edukacyjnej interakcji, autorytet, odpowiedzialność, - komunikacja- komunikacja werbalna i niewerbalna

- dialog edukacyjny,

- twórczość i autokreacja człowieka jako wyzwanie dla pedagogiki (dyskusja)

• Zajęcia warsztatowe – konstruowanie modelu szkoły przyjaznej dziecku – np. gra symulacyjna, mapa pojęciowa. (prezentacja, wypowiedź ustna)

• Patologie edukacyjne

- nierówności szkolne;

- przemoc w wychowaniu;

- ukryty program. (Dyskusja)

• Weryfikacja wiadomości – test sprawdzający. (kolokwium)

• Podsumowanie zajęć - omówienie wyników prac zaliczeniowych. (dyskusja)

Obowiązkowa

1. Hejnicka-Bezwińska T.: Pedagogika ogólna. Warszawa 2008.

2. Kubinowski D.: Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia. Metodyka. Ewaluacja. Lublin 2010.

3. Kunowski S.: Podstawy współczesnej pedagogiki. Warszawa 1993.

4. Lewowicki T.: O tożsamości, kondycji i powinnościach pedagogiki. Warszawa-Radom 2007.

5. Śliwerski B. : Podstawowe prawidłowości pedagogiki. Podręcznik akademicki. Warszawa 2011.

Uzupełniająca

1. Dudzikowa M.: Pomyśl siebie. Minieseje dla wychowawcy klasy. Gdańsk 2007.

2. Dudzikowa M., Czerepaniak-Walczak M. (red.): Wychowanie. T. 1-4. Gdańsk 2007-2008.

3. Gęsicki J.: Jak nie zwariować w szkole. Warszawa 1999

4. Janowski A.: Pedagogika praktyczna: zarys problematyki, zdrowy rozsądek, wyniki badań. Warszawa 2009.

5. Kwieciński: Między patosem a dekadencją. Studia i szkice socjopedagogiczne. Wrocław 2007.

6. Olbrycht K.: Prawda, dobro i piękno w wychowaniu człowieka jako osoby. Katowice 2002.

7. Rubacha K. Metodologia badań nad edukacją. Warszawa 2008.

8. Schulz R. Wykłady z pedagogiki ogólnej. T. II. O integralną wizję człowieka i jego rozwoju. Toruń 2007.

9. Śliwerski B. (red.): Pedagogika. T. 1. Podstawy nauk o wychowaniu. Gdańsk 2006.

10. Witkowski L.: Wyzwania autorytetu w praktyce społecznej i kulturze symbolicznej (przechadzki krytyczne w poszukiwaniu dyskursu dla teorii). Kraków 2009.

Wiedza

Zna elementarną terminologię używaną w pedagogice i rozumie jej źródła oraz zastosowania w obrębie pokrewnych dyscyplin naukowych; ma elementarną wiedzę o miejscu pedagogiki w systemie nauk oraz o jej przedmiotowych i metodologicznych powiązaniach z innymi dyscyplinami naukowymi; zna podstawowe teorie dotyczące wychowania, uczenia się i nauczania, rozumie różnorodne uwarunkowania tych procesów; zna najważniejsze tradycyjne i współczesne nurty i systemy pedagogiczne, rozumie ich historyczne i kulturowe uwarunkowania;

Zna wybrane koncepcje człowieka: filozoficzne, psychologiczne i społeczne stanowiące teoretyczne podstawy działalności pedagogicznej; ma elementarną wiedzę dotyczącą procesów komunikowania interpersonalnego i społecznego, ich prawidłowości i zakłóceń

Ma elementarną, uporządkowaną wiedzę na temat różnych subdyscyplin pedagogiki, obejmującą terminologię, teorię; ma podstawową wiedzę o strukturze i funkcjach systemu edukacji; ma podstawową wiedzę o uczestnikach działalności edukacyjnej, wychowawczej, opiekuńczej, kulturalnej i pomocowej

Umiejętności

Potrafi samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać swoje profesjonalne umiejętności, korzystając z różnych źródeł (w języku rodzimym i obcym) i nowoczesnych technologii (ICT); potrafi w sposób precyzyjny i spójny wypowiadać się w mowie i na piśmie, na tematy dotyczące wybranych zagadnień pedagogicznych; z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku pedagogiki, jak i innych dyscyplin

Ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, potrafi używać języka specjalistycznego i porozumiewać się w sposób precyzyjny i spójny przy użyciu różnych kanałów i technik komunikacyjnych ze specjalistami w zakresie pedagogiki, jak i z odbiorcami spoza grona specjalistów; posiada umiejętność prezentowania własnych pomysłów, wątpliwości i sugestii, popierając je argumentacją w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych, poglądów różnych autorów

Potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania, interpretowania oraz projektowania strategii działań pedagogicznych;

Kompetencje społeczne

Ma świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego, dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności, wyznacza kierunki własnego rozwoju i kształcenia; docenia znaczenie nauk pedagogicznych dla utrzymania i rozwoju prawidłowych więzi w środowiskach społecznych i odnosi zdobytą wiedzę do projektowania działań zawodowych

Ma przekonanie o sensie, wartości i potrzebie podejmowania działań pedagogicznych w środowisku społecznym; jest gotowy do podejmowania wyzwań zawodowych; ma przekonanie o wadze zachowania się w sposób profesjonalny, refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej; odpowiedzialnie przygotowuje się do swojej pracy, projektuje i wykonuje działania pedagogiczne

Wykład wybranych zagadnień z wykorzystaniem środków audiowizualnych