Filozofia [05D-S3-F] rozliczenie roczne 2013/2014
Wykład, grupa nr 1

Literatura obowiązkowa:

Anzenbacher A.: Wprowadzenie do filozofii. Przeł. J. Zychowicz. Kraków 1987.

Filozofia. Podstawowe pytania. Red. E. Martens, H. Schnädelbach. Tłum. K. Krzemieniowa. Warszawa 1995.

Filozofia współczesna. T. I II. Red. Z. Kuderowicz. Warszawa 1990.

Jak filozofować?. Studia z metodologii filozofii. Red. J. Perzanowski. Warszawa 1989.

Tatarkiewicz W.: Historia filozofii. T. 1-3.Warszawa 1990.

Welsch W.: Nasza postmodernistyczna moderna. Tłum. R. Kubicki, A. Zeidler Janiszewska. Warszawa 1998.

Literatura uzupełniająca:

Ajdukiewicz K.: Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa 1984.

Chudy W.: Rozwój filozofowania a „pułapka refleksji”. Filozofia refleksji i próby jej przezwyciężenia. Lublin 1995.

Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny. Red. Z. Cackowski, J. Kmita. Wrocław 1987.

Gadamer H G.: Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej. Tłum. B. Baran. Kraków 1993.

Gilson E., Longan Th., Maurer A.: Historia filozofii współczesnej; od Hegla do czasów najnowszych. Tłum. B. Chwedeńczuk, S. Zalewski. Warszawa 1979.

Gloy K.: Wprowadzenie do filozofii świadomości. Problematyka i historia zagadnienia świadomości oraz samoświadomości. Tłum. T. Kubalica. Kraków 2009.

Leksykon filozofii klasycznej. Red. J. Herbut. Lublin 1997.

Luijpen W. A: Fenomenologia egzystencjalna. Tłum. B. Chwedeńczuk. Warszawa 1972.

Łaciak P.: Anonimowość jako granica poznania w fenomenologii Edmunda Husserla. Katowice 2012.

Noras A. J.: Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice 2000.

Stróżewski W.: Istnienie i sens. Kraków 1994.

I. Paradygmaty filozofowania

1. Różne koncepcje filozofii: charakterystyka od strony przedmiotu, metody i celu filozofii.

2. Różne paradygmaty (wzorce) uprawiania refleksji filozoficznej: obiektywizm, subiektywizm, krytycyzm.

3. Obiektywizm jako filozofia przedmiotu (filozofia ontologiczna):

a) platonizm i arystotelizm jako naturalne przeciwieństwo w ramach filozofii ontologicznej,

b) Platon jako protoplasta idealizmu,

c) filozofia Arystotelesa jako źródło realizmu.

4. Subiektywizm jako filozofia podmiotu:

a) alternatywa racjonalizm obiektywizm albo empiryzm–subiektywizm jako alternatywa filozofii obiektywistycznej: subiektywizm jako empirystyczny sceptycyzm w ramach obiektywizmu,

b) subiektywistyczny zwrot Kartezjusza: subiektywizm jako racjonalizm,

c) subiektywizm jako idealizm subiektywny.

5. Krytycyzm jako filozofia odsłaniająca aprioryczne warunki możliwości poznania przedmiotów, filozofia poszukująca drogi pośredniej między obiektywizmem a subiektywizmem:

a) Kant jako protoplasta krytycyzmu filozofia Kanta jako krytyka poznania, badająca formalne warunki możliwości przedmiotów doświadczenia,

b) fenomenologia jako potwierdzenie zasadniczego stanowiska Kanta,

c) filozofia lingwistyczna jako negatywna reakcja na filozofię Kanta, przekształcająca krytycyzm z poziomu rozumu na poziom języka.

II. Charakterystyka wybranych stanowisk w filozofii współczesnej

1. Stanowiska zorientowane fenomenologicznie:

a) fenomenologia transcendentalna (Husserl) i ontologiczna (Scheler, Reinach, Ingarden, Conrad Martius, Stein):

- uzasadnienie poznania przez odwołanie się do oczywistości,

- istoty i istotnościowe stany rzeczy jako swoisty przedmiot filozofii,

- sądy syntetyczne a priori jako poznanie specyficznie filozoficzne,

- pojęcie redukcji fenomenologicznej i spór o to, czy jest ona poznawczo użyteczna;

b) fenomenologia egzystencjalna (Heidegger, Marcel, Sartre, Merleau Ponty):

- ontologia egzystencji,

- problem bycia i bycie w świecie,

- nastrojenie i rozumienie,

- bycie ku śmierci,

- cielesność jako egzystencjalne otwarcie na świat;

c) fenomenologia hermeneutyczna (Heidegger, Gadamer, Ricoeur):

- hermeneutyka jak próba wprowadzenia współmierności między rozumem i historią,

- horyzont jako podstawowe pojęcie hermeneutyki,

- uhistorycznienie i zrelatywizowanie warunków możliwości doświadczenia (historyzacja a priori).

2. Filozofia analityczna:

a) główni przedstawiciele (Wittgenstein, Carnap, Neurath, Schlick, Quine, Austin, Strawson) i wewnętrzne zróżnicowanie filozofii analitycznej,

b) filozofia analityczna jako empiryzm: zawężenie aprioryczności poznania do tego, co logiczne (logicyzacja a priori),

c) empirystyczna krytyka metafizyki jako filozoficznej nauki o rzeczywistości,

d) nominalizm i antyesencjalizm filozofii lingwistyczno analitycznej.

3. Postmodernizm (dekonstrukcjonizm):

a) czołowi przedstawiciele (Derrida, Foucault, Rorty, Lyotard, Deleuze),

b) dekonstrukcja jako metodologia postmodernizmu, obliczona na rozbiórkę filozofii,

c) rozsiewanie sensu (dyseminacja) jako „zasad nie zasad” dekonstrukcji,

d) postmodernizm jako relatywizm.

4. Filozofia spotkania:

a) czołowi przedstawiciele (Levinas, Buber, Rosenzweig),

b) etyka jako filozofia pierwsza,

c) spotkanie a dialog,

d) wolność a odpowiedzialność

e) relacja Ja Ty jako relacja pierwotna wobec relacji Ja to oraz relacji Ja Ja.

5. Zwrot antropologiczny we współczesnej filozofii (Scheler, Plessner, Gehlen):

a) ukonstytuowanie się antropologii jako samodzielnej dyscypliny filozoficznej,

b) pytanie „czym jest człowiek?” jako naczelne pytanie filozoficzne.

Metoda podająca (wykład)