Historia filozofii (starożytność i średniowiecze) [02-KU-S1-001] semestr zimowy 2015/2016
Wykład, grupa nr 1

Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, T.I., II, III,

Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, T. I, II, III, Lublin 1996.

Słownik myśli filozoficznej, ParkEdukacji, Warszawa 2011.

tezy

1. Zagadniena filozofii. Pochodzenie pojęcia; - początek filozofii (myśl refleksyjna a mit); - nurty filozofii (antropocentryczny, kosmocentryczny), działy filozofii.

2. Presokratycy. Problem natury w filozofii: Tales z Miletu, Anaksymandr, Anaksymenes, Parmenides, Heraklit, Pitagoras, Empedokles;

3. Sofiści. Protagoras- człowiek jako homo-mensura, Gorgiasz: problem prawdy, retoryka.

4. Sokrates, metoda, istota człowieka, problem duszy, pojęcie cnoty, wolności i szczęście człowieka, daimonion.

5. Platon, język a mit, teoria idei - metafizyczne cechy idei oraz hierarchiczna struktura rzeczywistości, poznanie rozumowe a doxa, relacje między poznaniem zmysłowym a umysłowym, Demiurg i kosmologia, anamneza, antropologia Platona - nieśmiertelność duszy i metanpsychoza.

6. Arystoteles: podział nauk, metafizyka i jej definicje, pierwsze przyczyny i zasady, znaczenia pojęcia bytu, substancja, akt i możność, poznanie i teoria duszy, cnoty etyczne.

7. Szkoły etyczne: stoicyzm – ontologia, kosmologia, epistemologia, etyka; epikureizm – ontologia, etyka.

8. Stanowiska w sprawie relacji religii i filozofii: a) eliminacja religii na rzecz filozofii: Plotyn – emanacyjna metafizyka, Jedno, dusza, materia, droga w dół droga w górę, zło, b) eliminacja filozofii na rzecz religii: Tertulian, Luter, c) komplementaryzm, d) sprzeczność religii i filozofii, teoria dwóch prawd - Awerroes;

9. Filozofia żydowska (Tora, Miszna, Talmud) problem języka tory (Iszmael, Akiwa), prawo boskie a prawo ludzkie.

10. Gnoza – czym jest, historyczne nurty gnozy, kosmologia, dualizm, człowiek – dusza-ciało, problem zła, zbawienie, elitaryzm, predestynacja, charakterystyka manicheizmu;

11. św. Augustyn, koncepcja Boga, świata i człowieka, etyka- problem wolnej woli i spór z manicheizmem.

12. Filozofia św. Tomasza z Akwinu: teologia a metafizyka, istnienie a byt, hierarchia bytów, problem duszy i ciała. Nominalizm Ockhama.

13. Cechy czasów przełomu: humanizm filozoficzny, reformacja, Machiavelli, koncepcja dziejów, antropologia, problem zła a skuteczność polityczna i jej zasady;

Znaczenie pojęć:

1. arché, phisis, principium, hylozoizm, apeiron, metanpsychoza, relatywizm, wariabilizm, logos, doxa, eros, philia (philos), eudajmonia, psyche, daimonion, nous, anamneza, morphe, eidos, hyle, hylemorfizm, energia, katalepsis, apatia, clinamen, afazja, ataraksja, nomos, ethos, theoria, pneuma,

2. intelektualizm etyczny, monizm, dualizm, panteizm, emanacja, arete, prywacja, gnoza, episteme, transcendentny, immanentny, materializm, finalizm, ekpyrosis, apocatastasis, predestynacja, natywizm, iluminacja, nominalizm;

Cytaty:

1. Otóż złymi świadkami są oczy i uszy ludzi, dla tych którzy mają duszę barbarzyńcy - Heraklit

2. Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy, istniejących, że istnieją i nieistniejących, że nie istnieją - Protagoras

3. Losy chętnych prowadzą, a opornych wloką - Seneka

4. Troszcz się o siebie samego, o swoją duszę. - Sokrates

5. Dlaczego to co się zmienia nie istnieje, a to co istnieje nie „jest”? - Platon

6. Gdy ja jestem nie ma śmierci, gdy jest śmierć mnie już nie ma. Epikur

7. Wierzę ponieważ jest to absurdalne – Tertulian

8. Wejdź w samego siebie w twoim wnętrzu mieszka prawda – św. Augustyn;

9. Kochaj i czyń co chcesz – św. Augustyn,

wykład, prezentacja, dyskusja

Wykład kończy test na który składają się trzy pytania: opisowe, wyjaśnienie sentencji oraz trzech pojęć., każde pytanie jest ocenianie na od 0.25 - 1 punkta, ocena pozytywna z testu od 1.5 punkta.

1. semestr kulturoznawstwa /stacj. I st./