Modele postępowania w sprawach o przestępstwa [07-AD-BW-N2-MPWSOP] semestr letni 2016/2017
Wykład, grupa nr 1

1. Proces karny. Rozwiązania modelowe w ujęciu prawnoporównawczym, red. tomu P. Kruszyńsk. W: System Prawa Karanego Procesowego. Tom II, red. całości P. Hofmański, Warszawa 2014;

2. M. Czajka Procedura karna. W: Prawo francuskie. Tom I, red. A. Machowska, K. Wojtyczek, Kraków 2004;

3. P. Girdywoyń Zarys niemieckiego procesu karnego, Białystok 2006;

4. D. Gil (red.) Szczególne środki zaskarżenia w ujęciu komparatystycznym, Lublin 2013;

5. T. Tomaszewski Proces amerykański. Problematyka śledcza, Toruń 1996;

6. A. Adamski, J. Bojarsk, P. Chrzczonowicz, M. Filar, P. Girdwoyń Prawo karne i wymiar sprawiedliwości państw Unii Europejskiej. Wybrane zagadnienia., Toruń 2007;

7. A. Marek Porozumiewanie się i uzgadnianie rozstrzygnięć przez uczestników postępowania karnego w niektórych innych państwach. W: Porozumiewanie się i uzgadnianie rozstrzygnięć przez uczestników postępowania karnego, red. A. Szwarc, Warszawa – Poznań 1993;

8. M. Wąsek – Wiaderek Proces karny a międzynarodowe standardy w dziedzinie prawa człowieka. W: System Prawa Karanego Procesowego. Tom I, cześć 2, red. P. Hofmański, Warszawa 2013;

9. A. Lach zasada prawdy materialnej w kontekście współpracy sądowej w sprawach karnych miedzy państwami Unii Europejskiej. W: Zasada prawdy materialnej, red. Z. Sobolewski, G. Artymiak, Kraków 2006.

1. Charakterystyka kontynentalnego i anglosaskiego modelu procedowania w sprawach o przestępstwa: pojęcie prawdy materialnej i formalnej, kontradyktoryjność procesu anglosaskiego oraz inkwizycyjność modelu kontynentalnego, model odpowiedzialności karnej w procesie kontynentalnym i anglosaskim, zakres dowodzonych okoliczności w związku z przyjętym modelem odpowiedzialności karnej, charakterystyka arbitra orzekającego w modelu kontynentalnym i anglosaskim, koncepcje oceny dowodów stosowane w poszczególnych modelach postępowania w sprawach o przestępstwa oraz reguła in dubio pro reo obowiązująca w modelach kontynentalnych.

2. Źródła prawa międzynarodowego konstytuujące standard w dziedzinie ochrony praw człowieka w procesie karnym: rodzaje i hierarchia źródeł prawa międzynarodowego w dziedzinie praw człowieka, charakterystyka zasady rzetelnego procesu oraz prawa do bezpieczeństwa i ochrony osobistej w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, charakterystyka zasady prawa do skutecznego środka odwoławczego i zakazu ponownego sadzenia lub karania określonych w Protokołach dodatkowych do Konwencji Europejskiej, rola orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w kształtowaniu standardów procesu karnego oraz standardy rzetelnego procesu oraz bezpieczeństwa i wolności osobistej określone w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych.

3. Francuski proces karny: zasady postępowania karnego, w tym zasada oportunizmu, postępowanie przygotowawcze obejmujące charakterystykę organów postępowania przygotowawczego, rodzaje dochodzeń, śledztwo sądowe oraz sposoby zakończenia postępowania przygotowawczego, akcja cywilna we francuskim procesie karnym, postępowanie sądowe obejmujące strukturę sądownictwa we Francji, przebieg postępowania przed sądami policji, sądami poprawczymi i sądami przysięgłych oraz zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia.

4. Niemiecki proces karny: postępowanie przygotowawcze, jego struktura, organy, przebieg i sposób zakończenia, postępowanie po wniesieniu aktu oskarżenia obejmujące właściwość sądów, postępowanie przejściowe i postępowanie główne, środki zaskarżenia w niemieckim procesie karnym, tj. zażalenie, apelacja, rewizja, sprzeciw oraz wznowienie postępowania.

4. Angielski proces karny: organy uprawnione do ścigania przestępstw, struktura sądownictwa w Anglii i Walii, instytucja plea bargaining, przedsądowa faza postępowania obejmująca police investigation, postępowanie przed sądem pierwszej instancji w sprawach dotyczących poszczególnych rodzajów przestępstw (indicable offences, summary offences, offences triable either - way) oraz postępowanie odwoławcze w trybie wznowienia postępowania, apelacji, ponowne rozpatrzenie sprawy przez sąd wyższej instancji w ramach kontroli sądowej oraz postępowania przed Criminal Cases Reviev Commision.

Wykład prowadzony jest metodą werbalną połączoną z prezentacją multimedialną, w trakcie wykładu stosowana jest też dyskusja, w toku której prowadzący wskazuje na zagadnienia sporne i kontrowersyjne, oczekując propozycji ich rozstrzygnięcia. Praca własna Studenta polega na zapoznawaniu się z określoną literaturą oraz orzecznictwem dotyczącym problematyki dowodowej w procesie karnym

Student podczas egzaminu losuje zestaw trzech pytań wybranych spośród zagadnień omawianych na wykładzie i ogłoszonych w Uczelnianym Systemie Obsługi Studenta. Studenci przystępują do egzaminu ustnego metodą trójkową, tj. każdorazowo w gabinecie egzaminatora przebywa trójka studentów, z których jeden aktualnie udziela odpowiedzi, dwójka pozostałych przygotowuje się w tym czasie do wypowiedzi ustnej. Na jej przygotowanie każdy student dysponuje taką ilością czasu jaka prowadzącemu zabiera przepytanie dwóch poprzednich studentów. W razie gdy student sygnalizuje potrzebę dalszych przygotowań prowadzący może zezwolić na wydłużenie czasu przygotowań. Po przygotowaniu odpowiedzi student przystępuje do udzielenia ustnej odpowiedzi na pytania według ustalonej przez siebie kolejności. Za każde z pytań uzyskuje oddzielną ocenę w skali od 2-5, na postawie których liczona jest średnia arytmetyczna decydująca o ocenie końcowej egzaminu. W trakcie przygotowywania się do ustnej odpowiedzi student nie może korzystać z żadnych tekstów prawnych. W trakcie ustnej wypowiedzi prowadzący aby ją doprecyzować może zadawać pytania dodatkowe, dotyczące zagadnień wylosowanych przez studenta.

Na egzaminie student musi wykazać się wiedzą oraz umiejętnościami.

Przykładowe pytania weryfikujące wiedzę:

1. Zasada swobodnej kontrolowanej oceny dowodów.

2. Reguła in dubio pro reo obowiązująca w modelu anglosaskim.

3. Elementy zasady rzetelnego procesu określone w Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

4. Wyroki pilotażowe i wyroki quasi-pilotażowe Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

5. Postępowanie wymuszające skargę w niemieckim procesie karnym.

6. Rewizja w niemieckim procesie karnym.

7. Instytucja plea bargaining.

8. Sądy orzekające w pierwszej instancji w Anglii i Walii.

Przykładowe pytania weryfikujące umiejętności:

1. Określ, czy w opisanej przez egzaminującego sytuacji w modelu kontynentalnym działa reguła in dubio pro reo.

2. Wskaż, różnicę pomiędzy zadaniami arbitra w kontynentalnym i anglosaskim postępowaniu w sprawach o przestępstwa.

3. Określ jaka koncepcja oceny dowodów zostanie zastosowana w konfiguracji procesowej opisanej przez egzaminującego.

4. Określ różnice pomiędzy naruszeniem Konwencji Europejskiej oraz systemowym naruszeniem Konwencji Europejskiej,.

5. Wskaż, czy w opisanych przez egzaminującego okolicznościach możliwe jest w niemieckim procesie karnym umorzenie ze względów oportunistycznych.

6. Określ, czy w sytuacji opisanej przez egzaminującego środkiem odwoławczym będzie apelacja czy też rewizja.

7. Wskaż czy określone przez egzaminującego okoliczności mogą być przedmiotem negocjacji w ramach instytucji plea bargaining.

Kryteria oceny:

Ocena dostateczna – student powinien dostatecznie dobrze posługiwać się odpowiednią terminologią prawniczą, w trakcie egzaminu powinien wykazać się elementarną wiedzą w zakresie kontynentalnego i anglosaskiego modelu postępowania w sprawach o przestępstwa. Student powinien wskazać źródła prawa międzynarodowego w dziedzinie ochrony prawa człowieka w procesie karnym i w podstawowym zakresie je charakteryzować. Egzaminowany musi także posiadać znajomość struktury organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości we francuskim, niemieckim i angielskim procesie karnym. Niezbędna jest także elementarna wiedza dotycząca przebiegu postępowania przed sądem pierwszej instancji w poszczególnych modelach postępowania oraz trybu kontrolowania orzeczeń w trybie zwyczajnych i nadzwyczajnych środków odwoławczych.

Ocena dobra - student powinien dobrze posługiwać się odpowiednią terminologią prawniczą, w trakcie egzaminu powinien wykazać się solidną wiedzą w zakresie kontynentalnego i anglosaskiego modelu postępowania w sprawach o przestępstwa, powinien także mieć umiejętność wskazania różnic pomiędzy poszczególnymi modelami postępowania Student powinien wskazać źródła prawa międzynarodowego w dziedzinie ochrony prawa człowieka w procesie karnym, szczegółowo określać ich treść oraz znać rolę Europejskiego Trybunał Praw Człowieka w dziedzinie kształtowania standardów procesu karnego. Egzaminowany musi także posiadać rzetelną znajomość struktury organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości we francuskim, niemieckim i angielskim procesie karnym. Niezbędna jest także szczegółowa wiedza dotycząca przebiegu postępowania przed sądem pierwszej instancji w poszczególnych modelach postępowania oraz trybu kontrolowania orzeczeń w trybie zwyczajnych i nadzwyczajnych środków odwoławczych.

Ocena bardzo dobra - student powinien swobodnie posługiwać się odpowiednią terminologią prawniczą, łącznie z oryginalnymi nazwami najważniejszych instytucji kontynentalnego i anglosaskiego modelu postępowania w sprawach o przestępstwa. W trakcie egzaminu powinien wykazać się rzetelną i szczegółową wiedzą w zakresie kontynentalnego i anglosaskiego modelu postępowania w sprawach o przestępstwa, powinien także mieć umiejętność wskazania i scharakteryzowania różnic pomiędzy poszczególnymi modelami postępowania. Student powinien wskazać źródła prawa międzynarodowego w dziedzinie ochrony prawa człowieka w procesie karnym, szczegółowo znać poszczególne elementy składające się na standardy traktatowe w dziedzinie procesu karnego oraz znać rolę Europejskiego Trybunał Praw Człowieka w dziedzinie kształtowania standardów procesu karnego. Egzaminowany musi także posiadać znajomość struktury organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości orzekających w pierwszej instancji, instancji odwoławczej oraz w trybie nadzwyczajnych środków odwoławczych we francuskim, niemieckim i angielskim procesie karnym. Niezbędna jest także rzetelna i solidna wiedza dotycząca przebiegu postępowania przed sądem pierwszej instancji w poszczególnych modelach postępowania oraz trybu kontrolowania orzeczeń w trybie zwyczajnych i nadzwyczajnych środków odwoławczych. Student powinien również prezentować ewentualne wątpliwości, kontrowersje związane z poszczególnymi modelami postępowania i podejmować próby ich rozstrzygnięcia. Student powinien także reagować na dodatkowe pytania prowadzącego oscylujące wokół problematyki objętej pytaniem.