Nauki pomocnicze historii (średniowiecze) [05-HI-S1-025] semestr letni 2017/2018
Ćwiczenia, grupa nr 3

Podręcznik podstawowy:

Józef Szymański, Nauki pomocnicze historii, wyd. 6, Warszawa 2012 (lub inne wydania).

Ponadto literatura obowiązkowa do przeczytania na poszczególne ćwiczenia jest podawana na bieżąco.

Literatura pomocnicza (uzupełniająca).

Opracowania ogólne i podręczniki:

I. Ihnatowicz, Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1990 (i późniejsze wydania).

I. Ihnatowicz, A. Biernat, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, wyd. 2 uzupełnione i poprawione, Warszawa 2003.

Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013.

W. Semkowicz, Encyklopedia nauk pomocniczych historii, Kraków 1999 (wyd. 2, Kraków 2011).

Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce, red. M. Rokosz, Kraków 1995.

Paleografia łacińska:

A. Cappelli, Dizionario di abbreviature latine ed italiane, wyd. 6, Milano 1967.

A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, Warszawa 1973 (wyd. 2 Warszawa 2009).

S. A. Porębski, Paleografia łacińska: podręcznik dla studentów, Warszawa 1997

W. Semkowicz, Paleografia łacińska, wyd. 3, Kraków 2011 (lub wcześniejsze wydania).

J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, wyd. 6, Warszawa 2012.

K. Pietkiewicz, Paleografia ruska, Warszawa 2015.

K. Górski, Neografia gotycka. Podręcznik pisma neogotyckiego, Warszawa 1978.

Album Paleographicum, ed. S. Krzyżanowski, ed. 2, ed. W. Semkowicz, Z. Budkowa, Cracoviae MCMLX [Kraków 1960].

Specimina Paleographica, ed. S. Krzyżanowski, Cracoviae MCMXIII [Kraków 1913].

Chronologia:

Chronologia polska, red. B. Włodarski, Warszawa 1957, (wyd. 2, Warszawa 2008).

H. Wąsowicz, Chronologia średniowieczna, Lublin 2013.

Geografia historyczna

S. Arnold, Geografia historyczna Polski, Warszawa 1951.

K. Buczek, Dzieje kartografii polskiej od XV do XVIII wieku, Wrocław 1963.

J. Tyszkiewicz, Geografia historyczna. Zarys problematyki, Warszawa 2014

S. Alexandrowicz, J. Łuczyński, R. Skrycki, Historia kartografii ziem polskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2017.

Orbis latinus online [http://www.columbia.edu/acis/ets/Graesse/contents.html] – portal opracowany na podstawie: J. G. T. Grässe, , Orbis Latinus oder Verzeichnis der wichtigsten latenischen Ort- und Ländernamen, Berlin 1909.

Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku: m.in. t. I: Województwo krakowskiego w drugiej połowie XVI wieku, cz. I-II, oprac. K. Chłapowski et al., pod red. H. Rutkowskiego, Warszawa 2008.

Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Edycja elektroniczna, red. ogólna T. Jurek [http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?q=leszno&d=7&t=1]

Dyplomatyka

Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2015.

M. Juda, Bibliologia historyczna w systemie nauk pomocniczych historii, w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013, s. 11-20.

S. Kętrzyński, Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, wyd. 2, Poznań 2008.

K. Maleczyński, M. Bielińska, A. Gąsiorowski, Dyplomatyka wieków średnich, Warszawa 1971.

I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370-1444, Warszawa 1977.

I. Sułkowska-Kurasiowa, Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967.

M. Grulkowski, Definicja i klasyfikacja ksiąg miejskich. Księgi w kancelariach miast obszaru Hanzy, w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013, s. 119-148.

Inwentarz Metryki Koronnej online [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/Metr_Korx.xml]

K. Madejska, Dyplomatyka, archiwistyka, źródłoznawstwo – o sposobach badania kancelarii XV–XVIII wieku, w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013, s. 113-118.

K. Skupieński, Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 2002.

1. Paleografia łacińska i epigrafika: prezentacja pomocy paleograficznych (podręczniki i tablice); omówienie sposobów skracania wyrazów; wspólne czytanie rękopiśmiennych tekstów łacińskich (12 godzin).

2. Chronologia historyczna: zapoznanie się ze sposobami datowania; ćwiczenie rozwiązywania dat historycznych i sprowadzania ich do obecnej rachuby (6 godzin).

3. Dyplomatyka: omówienie pojęć dyplomatycznych, a w szczególności terminów: dokument, księga wpisów; zapoznanie się ze sposobem funkcjonowania kancelarii monarszej na przykładzie polskiej kancelarii królewskiej; zapoznanie z zasadami funkcjonowania kancelarii miejskiej; ćwiczenie w identyfikacji formuł dokumentu (rozbiór dyplomatyczny) (8 godzin).

4. Geografia historyczna: ćwiczenia z praktycznego wykorzystania opracowań z zakresu geografii historycznej (Atlasy historyczne, portal internetowy Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu) (4 godziny).

1. Podająca (wykład).

2. Problemowa (ćwiczenia problemowe - analiza źródeł historycznych).

3. Aktywizująca (dyskusja dydaktyczna, wspólne czytanie tekstów rękopiśmiennych, rozwiązywanie dawnych dat, wspólne korzystanie z edycji źródłowych, opracowań z zakresu nauk pomocniczych historii oraz z baz danych).

4. Eksponująca z wykorzystaniem środków audiowizualnych: prezentacja fotografii źródeł historycznych, tablic paleograficznych, tablic chronologicznych, sumariusza Metryki Koronnej (oraz portalu AGAD), portalu internetowego Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu, portali biblioteki cyfrowych, podstawowych wydawnictw źródłowych oraz opracowań z poszczególnych dyscyplin nauk pomocniczych historii.

Sprawdzian pisemny z umiejętności dotyczących zagadnień poruszanych na ćwiczeniach.

2 sem. Historia -spec.nauczycielska / st.stacjonarne I stopnia/