Socjalizacja i wychowanie w społecznościach wielokulturowych [12-PE-AR-S1-1SIW] semestr letni 2017/2018
Wykład, grupa nr 1

Literatura podstawowa – podany wybór z pozycji:

• Griese H. M.: Socjologiczne teorie młodzieży. Wprowadzenie. Przekład J. Dą¬browski. Kraków 1997, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

• Griffin Em: Podstawy komunikacji społecznej. Gdańsk 2003, GWP.

• Lewowicki T., Urban J.(red.): Edukacja międzykulturowa na pograniczach w pierwszych latach rozszerzonej Unii Europejskiej – teoria i praktyka. Katowice 2007, Wyd. Gnome.

• Lewowicki T., Urban J., Szczypka-Rusz A. (red.): Język, komunikacja i edukacja w społecznościach wielokulturowych. Cieszyn 2004, Wyd. UŚ, Filia w Cieszynie, WSP ZNP w Warszawie.

• Markowska D.: Teoretyczne podstawy edukacji międzykulturowej. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1990, nr 4.

• Mikołowski Pomorski: Komunikacja międzykulturowa. Kraków 2003, COMUS.

• Modrzewski J.: Socjalizacja i uczestnictwo społeczne. Studium socjopedago¬giczne. Wyd. 2 popr. Poznań 2007, Wydawnictwo Naukowe UAM.

• Tillmann K. J.: Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie. Przekł. G. Bluszcz, B. Miracki. Wyd. 2. Warszawa 2005, Wydawnictwo Naukowe PWN.

• Urban J.: Mniejszości narodowe krajów Grupy Wyszehradzkiej w procesach integracyjnych Europy – tożsamość młodzieży mniejszości autochtonicznych. Toruń 2014, Wydawnictwo Adam Marszałek.

Literatura uzupełniająca:

• Dobek-Ostrowska B. (red.): Studia z teorii komunikowania masowego. Wrocław 1999, Wyd. UW.

• Dobek-Ostrowska B. (red.): Nauka o komunikowaniu: podstawowe orientacje teoretyczne. Wrocław 2001,Wyd. UW.

• Jarymowicz M: O związkach stereotypów z uprzedzeniami i nieświadomych źród¬łach niechęci bądź przychylności obcym. „Przegląd Psychologiczny" 1994, nr 4.

• Jarymowicz M.: Odrębność schematów Ja — My — Inni a społeczna identyfikacja. „Przegląd Psychologiczny" 1993, nr l.

• Kapciak A., Koprowicz L., Tyszka A. (red.): Komunikacja międzykulturowa. Zbliżenia i impresje. Warszawa 1995, IK.

• Kapciak A., Koprowicz L., Tyszka A. (red.): Komunikacja międzykulturowa. Zderzenia i spotkania. Warszawa 1996, IK.

• Kwiatkowska A.: Tożsamość a społeczne kategoryzacje. Warszawa 1999.

• Lewowicki T. . Szczurek-Boruta A., Grabowska B. (red.): Przemiany cywilizacyjne a edukacja szkolna - problemy rozwoju indywidualnego i kształtowania się tożsamości. Cieszyn - Warszawa - Kraków 2005, Oficyna Wydawnicza „impuls”.

• Lewowicki T., Ogrodzka - Mazur E. (red,) W poszukiwaniu teorii przydatnych w badaniach międzykulturowych. Katowice 2001, Wyd. UŚ.

• Nikitorowicz J. (red.): Edukacja międzykulturowa - w kręgu potrzeb, oczekiwań i stereotypów. Białystok 1996, Wyd. Trans Humana.

• Nikitorowicz J.: Pogranicze - Tożsamość – Edukacja międzykulturowa. Białystok 1996, Wyd. „Trans Humana”.

• Sadowski A. (red.): Studia społeczne. T.8 Białystok 1999, Wyd. Uniwersyteckie w Białymstoku.

• Sadowski A.: Sterowanie wielokulturowością. Dotychczasowe doświadczenia i kierunki przemian. (W:) Nikitorowicz J., Sobecki M. (red.): Edukacja międzykulturowa w wymiarze insty¬tucjonalnym. Białystok 1999, Wyd. Trans Humana.

• B. Śliwerski: Pedagogika. Tom III (tabela; 14.2 – rodzaje wsparcia społecznego …).

Socjalizacja – wychowanie – tożsamość – wprowadzenie podstawowych pojęć – definicje (wybór do ilustracji zagadnienia);

– rodzaje wymiarów życia społecznego (Sztompka) jako wyznaczniki

procesów społecznych;

– kultura – wybrane zagadnienia (Hall, Hofstede);

Socjalizacja w środowisku międzykulturowym – problemy/zagadnienia komunikacji

– wielokulturowość: definicje, podstawowe ujęcia, przykłady –

W. Gudykunst (Ch. Berger)

– komunikacja w środowisku wielokulturowym – wybrane teorie (siedem

tradycji);

– wybrane dyskursy komunikowania i ich formy (np. polityczny, publiczny,

organizacyjny – propaganda, reklama, PR); media a międzykulturowość;

Rodzaje socjalizacji – wyróżnienia ze względu na zadania związane z czasem biologicznym

– socjalizacja i wychowanie w rodzinie (socjalizacja pierwotna)/

(typy rodzin; synchronicznie/diachroniczna przemiana rodziny);

– socjalizacja i wychowanie w szkole (socjalizacja wtórna) jako „miejscu”,

instytucji i jako organizacji;

– socjalizacja i wychowanie w grupie rówieśniczej (szanse i zagrożenia)

Socjalizacja młodzieży – cechy charakterystyczne (szanse i zagrożenia)

– tożsamość w ujęciu Eriksona i Kohlberga (poziomy rozwoju

etycznego);

Socjalizacja młodzieży mniejszości narodowych

– język i jego rola w komunikowaniu (niewerbalne, j. matczyny, j. uniwersalny);

– język a strategie pozycjonowania (Szkudlarek);

– stereotypy – werbalizacja pojęć, zdarzeń i ich konsekwencje;

Komunikowanie międzykulturowe w środowisku edukacyjnym

– edukacja międzykulturowa – wybrane kryteria socjologiczne

– edukacja międzykulturowa – kryteria doboru treści edukacyjnych z uwzględnieniem kryteriów

wielo- i międzykulturowości.

Wykład z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych i ilustracją wybranych przykładów – filmy, analiza charakterystyk wybranych typologii (np. za Hofstede), spotkanie z przedstawicielem (ekspertem) odpowiedniej placówki socjalizacji – pierwotnej (dzieci szkoły dla mniejszości, ich rodzice), wtórnej (nauczyciel, psycholog, pedagog szkolny).

Warunkiem zaliczenia wykładu jest aktywne uczestniczenie we wszystkich wprowadzonych na wykładach sposobach pracy (teoria – analiza pojęć czy ich charakterystyk; przykładowe ilustracje praktyczne; filmy; spotkanie z ekspertem) lub uzupełnienie braków w sposób umożliwiający ich pozytywną weryfikację.

Wymagania do egzaminu: egzamin pisemny (test) – zagadnienia teoretyczne (wybory, uzupełnienia), charakterystyka pojęć i powiązania między nimi (komunikacja, międzykulturowość, tożsamość, podmiotowość);

umiejętność scharakteryzowania (podanego lub wybranego wymiaru m.in.:

– wybranej placówki oświatowej (analiza SWOT dla realizacji międzykulturowości w szkole czy innej placówce oświatowej);

– problemy międzykulturowości w biograficznym porządku (wg diagramu – B. Śliwerski: Pedagogika).

– analiza charakterystyk wymiarów kultury wg Hofstede: co znaczą dla rodziny i szkoły.

dr hab. J. Urban

dr hab. B. Grabowska

Literatura uzupełniająca może zostać wzbogacona w kontekście aktualnie podejmowanej tematyki, a zakres z podanej (m. in. wybór z obowiązkowej) uszczegółowiony zostanie w trakcie zajęć.