Terapia specyficznych trudności dziecka w uczeniu się matematyki [12-PE-ZTP-S1-9TSTM] semestr letni 2017/2018
Wykład, grupa nr 1

Literatura podstawowa (wskazany wybór z pozycji):

Cackowska M.: Rozwiązywanie zadań tekstowych w klasach I-III. Poradnik metodyczny. WSiP, Warszawa 1993.

Gruszczyk - Kolczyńska E.: Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki. Przyczyny, diagnoza, zajęcia korekcyjno-wyrównawcze. Warszawa 1994, WSiP.

Gruszczyk-Kolczyńska E.: Dlaczego dzieci nie potrafią uczyć się matematyki. W - wa 1989.

Gruszczyk - Kolczyńska E. i in.: Diagnoza działalności matematycznej dzieci z klas początkowych. Katowice 1985, UŚ.

Siwek Helena: Możliwości matematyczne uczniów szkoły specjalnej. Warszawa 1995, WSiP.

Siwek Helena: Dydaktyka matematyki. Warszawa 1995, WSiP.

Semadeni Z (red.), Nauczanie początkowe matematyki, T. 1-4, WSiP, Warszawa 1981-1985.

Oszwa U. (red.): Psychologia trudności arytmetycznych u dzieci. Doniesienia z badań. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008.

Stucki E.: Metodyka nauczania matematyki w klasach niższych. Bydgoszcz, cz. I – 1998, cz. II – 1993, cz. III – 2000, WSP.

Wadsworth B.J.: Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka. WSiP, Warszawa 1998.

Literatura uzupełniająca:

Cackowski Z.: Przeszkoda epistemologiczna. „Kwartalnik Pedagogiczny” 1992, nr 1.

Gruszczyk-Kolczyńska E., K. Dobosz K., E. Zielińska E.: Jak nauczyć dzieci sztuki konstruowania gier?, WSiP, Warszawa 1996.

Gruszczyk-Kolczyńska E. (red.): Wspomaganie rozwoju umysłowego oraz edukacja matematyczna dzieci w ostatnim roku wychowania przedszkolnego i w pierwszym roku szkolnej edukacji. Wydawnictwo Edukacja Polska, Warszawa 2009.

Hejný M.: Rozwój wiedzy matematycznej. „Dydaktyka Matematyki” 1997/19.

Semadeni Z.: Reprezentacje enaktywne i reprezentacje ikoniczne w sensie Brunera na przykładzie reprezentacji pojęć mnogościowych. „Dydaktyka Matematyki” 1982/1.

Jarosz Ewa, Wysocka Ewa: Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania. Warszawa, 2006 "Żak".

Koźniewska Elżbieta, Matuszewski Andrzej, Zwierzyńska Elżbieta: Skala Gotowości Edukacyjnej Pięciolatków (SGE-5). Obserwacyjna metoda dla nauczycieli. Warszawa 2010, ORE (e-biook).

Krasowicz-Kupis G., Wiejak K., Gruszczyńska K.: Katalog metod diagnozy rozwoju poznawczego dziecka na etapie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. TOM I – narzędzia dostępne w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i szkołach. Wydanie II, zmienione. Warszawa 2015, Instytut Badań Edukacyjnych (e-book).

Oszwa U.: Zaburzenia rozwoju umiejętności arytmetycznych. Problem diagnozy i terapii. Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005.

Terapia specyficznych trudności dziecka w uczeniu się matematyki

Dojrzałość do uczenia się matematyki – uczenie się matematyki na sposób szkolny

– dziecięce liczenie podstawą uczenia się matematyki w szkole;

– rozwój operacyjnego rozumowania; nauczanie czynnościowe matematyki a interioryzacja;

– reprezentacje ikoniczne i symboliczne jako narzędzia wsparcia w sytuacjach dydaktycznych

– poziomy języka matematyki – język grafów i środków graficznych (diagramy Venna, schematy

okienkowe Carrolla, tabele, oś liczbowa

– kształtowanie pojęć matematycznych z wykorzystaniem na 3 poziomach reprezentacji wg Brunera:

enaktywnej, ikonicznej, symbolicznej – w kontekście odpowiedniego doboru poziomu symulacji,

matematyzacji czy schematyzacji; metoda kruszenia.

Dojrzałość emocjonalna i jej znaczenie w uczeniu się matematyki

– zadania matematyczne jako sytuacje trudne (blokady emocjonalne dziecka);

– dysgrafia a dyskalkulia (wzajemne relacje);

Diagnoza dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki

– diagnoza – definicje, rodzaje, uwarunkowania, charakterystyka

– kompetencje i błędy diagnosty; powinności nauczyciela i rodziców w procesach diagnozy i terapii;

– podstawy diagnozy działalności matematycznej (wg prac E. Gruszczyk – Kolczyńskiej)

Dobór reprezentacji (enaktywna, ikoniczna, symboliczna) w rozwiązywaniu zadań odpowiednio z zakresu

arytmetyki, algebry, geometrii, teorii mnogości:

a/ arytmetyki (liczba – aspekty, pozycyjność systemów liczbowych; działania i ich własności);

b/ algebry (równania i nierówności: rozwiązywanie, zmienna, niewiadoma);

c/ teorii mnogości (zbiór, działania na zbiorach, relacje, funkcje,);

d/ geometrii (figury geometryczne na płaszczyźnie i w przestrzeni; przekształcenia);

e/ elementy kombinatoryki i zadania z zakresu logiki.

Przykładowe scenariusze zajęć z dzieckiem i spotkanie z ekspertem

– diagnoza i terapia zaburzeń matematycznych – wprowadzenie w tematykę zgodnie z programem w pracach

E. Gruszczyk - Kolczyńskiej.

– spotkanie z ekspertem (metodyk, psycholog, nauczyciel – praca w klasie integracyjnej);

Zajęcia z wybranych zagadnień związanych z terapią specyficznych trudności w uczeniu się matematyki prowadzone są z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych i filmów, spotkanie z ekspertem ds. edukacji wczesnoszkolnej (metodyk, psycholog, nauczyciel – praca w klasie integracyjnej). Zagadnienia teoretyczne ilustrowane są szerokim spektrum zadań praktycznych (na różnych poziomach reprezentacji).

Zagadnienia do zaliczenia wykładu „Terapia specyficznych trudności dziecka w uczeniu się matematyki” odpowiadają tematom wykładów – zagadnień teoretycznych oraz ich praktycznych zastosowań.

Warunkiem zaliczenia wykładu jest zdanie testu pisemnego (test P – praktycznych zastosowań), opracowanie wybranych (podanych) zagadnień teoretycznych (test T) oraz obecność we wszystkich wprowadzonych na wykładach formach treści (teoria, przykładowe ilustracje praktyczne; filmy – scenariusze; spotkanie z ekspertem) lub uzupełnienie ich w sposób umożliwiający ich pozytywną weryfikację.

dr hab. J. Urban

Literatura może zostać wzbogacona w kontekście aktualnie podejmowanej tematyki, a zakres z podanej (m. in. wybór z obowiązkowej) uszczegółowiony zostanie w trakcie zajęć.