Historia sztuki wczesnocrześcijańskiej i bizantyńskiej [0530-HS-S1-HSWB] semestr letni 2018/2019
Wykład, grupa nr 1

Podstawowa: E. Jastrzębowska, Sztuka wczesnochrześcijańska, Warszawa 2008, J. Kłosińska, Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975, Henry Stern, Sztuka bizantyńska, Warszawa 1975, Wojsław Mole, Sztuka rosyjska do roku 1914, Wrocław-Kraków 1955 (fragmenty), W. Mole, Sztuka Słowian Południowych, Wrocław-Warszawa-Kraków 1962 (fragmenty).

Uzupełniająca: Jan Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej naszej ery, Warszawa 2011; B. Storage, The door Panels of Santa Sabina http://www.rome101.com/Topics/Christian/Sabina/; M. Nowicka, Antyczna książka ilustrowana, Wrocław 1979; A. Różycka-Bryzek, Bizantyńskie malarstwo ikonowe, „Rocznik Muzeów Województwa Rzeszowskiego”, I, 1968; John Lowden, Early Christian and Byzantine art, 1997; S. Skrzyniarz, Hades. Recepcja, sens ideowy i przemiany obrazu pogańskiego boga w sztuce bizantyńskiej, Kraków 2002; Benoit Standaert, Ikona Trójcy Andrieja Rublowa, Bydgoszcz 2002; A. Różycka-Bryzek, Bizantyńsko-ruskie malowidła ścienne w kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu, „Studia do Dziejów Wawelu”, III, 1968, s. 175-287; C. Mango, Historia Bizancjum, Gdańsk 2002.

Charakterystyka sztuki wczesnochrześcijańskiej (malarstwa, rzeźby, architektury, rzemiosła artystycznego) z podkreśleniem jej związków z tradycją antyczną w zakresie formy oraz ikonografii (typ bazyliki, bazyliki kommemoratywne, budowle centralne, rzeźba sarkofagowa z podziałem na ośrodki, funkcja ideowa malarstwa katakumbowego, malarstwo monumentalne – mozaiki i malowidła ścienne, rzemiosło artystyczne). Prezentacja sztuki bizantyńskiej w kolejnych epokach: sztuka wczesnobizantyńska (IV-IX w.), ikonoklazm, okres średniobizantyński (tzw. renesans macedoński oraz Komnenów); Cesarstwo Łacińskie oraz okres późnobizantyński (tzw. renesans Paleologów); sztuka bizantyńska we Włoszech (Rawenna, Rzym, Sycylia, Wenecja), oddziaływanie sztuki bizantyńskiej na kraje słowiańskie (Bałkany, Serbia, Ruś). Prezentacja sztuki staroruskiej (Ruś Kijowska, szkoły: halicka, nowogrodzka, włodzimiersko-suzdalska, moskiewska). Ruskie malarstwo ikon (m.in. Teofan Grek, Andrzej Rublow, Dionizy, Szymon Uszakow). Główne typy ikonograficzne malarstwa ikonowego, ikonostas. Sztuka bizantyńsko-ruska na terenie Polski, omówienie najważniejszych przykładów: freski w Kaplicy Świętokrzyskiej w katedrze na Wawelu oraz kaplicy Zamku w Lublinie. Prezentacja kolekcji sztuki cerkiewnej dawnej Rzeczypospolitej. Społeczno-polityczno-religijne konteksty funkcjonowania sztuki w Bizancjum. Współczesne inspiracja sztuką bizantyńską i staroruską. Twórczość Jerzego Nowosielskiego.

Wykład, prezentacja z wykorzystaniem środków multimedialnych i zabytków in situ, opis.

Opanowanie treści zajęć. Egzamin ustny: odpowiedź na wylosowane zagadnienie (90 %) oraz rozpoznanie i zadatowanie dzieła sztuki (10 % oceny). Zagadnienia do egzaminu:

1. Tematyka i idee sztuki wczesnochrześcijańskiej.

2. Forma i ikonografia sarkofagów wczesnochrześcijańskich.

3. Geneza i forma architektury wczesnochrześcijańskiej.

4. Malarstwo katakumbowe.

5. Mozaiki wczesnochrześcijańskie IV i V w. w Rzymie.

6. Chronologia sztuki bizantyńskiej z krótkim omówieniem jej okresów.

7. Sztuka czasów Justyniana Wielkiego.

8. Ikonoklazm i jego wpływ na sztukę.

9. Architektura bizantyńska – główne typy oraz przykłady.

10. Sztuka renesansu macedońskiego oraz renesansu Komnenów.

11. Malarstwo okresu Paleologów ze szkołą Milutina włącznie (Bałkany)

12. Idea oraz sposób wykonania ikony z podaniem najważniejszych przykładów.

13. Sztuka staroruska (zagadnienia z ćwiczeń).

14. Rzemiosło artystyczne w okresie wczesnochrześcijańskim i bizantyńskim.

II semestr, Historia Sztuki, I stopnia, studia stacjonarne