Wprowadzenie do nauki o języku [W1-FP-S1-WNJ] semestr zimowy 2020/2021
Ćwiczenia, grupa nr 5

LITERATURA

Wszystkie, dostępne w obiegu księgarskim i na rynku wydawniczym, polskie publikacje o charakterze propedeutyczno-językoznawczym są albo przestarzałe, albo stronnicze, pisane z określonych pozycji, tj. uprzywilejowujące jedną określoną opcję badawczą, a dyskredytujące inne. W związku z tym, prowadzący ćwiczenia postanowił, że przygotuje dla studentów artykuł (pt. "Filozoficzne założenia nauk o języku i mowie. Przyczynek do propedeutyki lingwistyki"), w którym najważniejsze założenia i twierdzenia współczesnego językoznawstwa (tytułowej nauki o języku) – zachowując kontradyktoryjność (i odwołując się do – bardziej bezstronnej – literatury obcojęzycznej) – zaprezentuje i zilustruje odpowiednimi przykładami. W tym sensie zajęcia będą miały wymiar ściśle autorski.

ZAKRES TEMATÓW

1. Refleksja nad historycznie i geograficznie uwarunkowanymi nazwami (imionami) nauki o języku i mowie.

2. Definicja języka i mowy w świetle założeń i twierdzeń nauk innych aniżeli nauka o języku i mowie – w filozofii, matematyce, fizyce, biologii, socjologii, psychologii.

3. Definicja języka i mowy w świetle założeń i twierdzeń nauki o języku i mowie – w wiekach: starożytnych, średniowiecznych, nowożytnych i współczesnych, w krajach: europejskich, azjatyckich, afrykańskich i amerykańskich.

4. Definicja nauki o języku i mowie. Status nauki o języku i mowie – na tle innych obszarów i specjalności, dziedzin i dyscyplin (problem: nauka o języku i mowie - nauka syntetyczna czy analityczna, formalna czy empiryczna, matematyczno-przyrodnicza czy społeczno-humanistyczna?). Natura nauki o języku i mowie – w świetle jej przedmiotów i aspektów oraz metod i celów (problem: nauka o języku i mowie - co bada i jak bada?)

5. Prezentacja i krytyka najważniejszych założeń, jakie przyjmują – eksplicytnie lub implicytnie – badacze języka i mowy. Dyskusja nad założeniami ontologicznymi, w kwestii istnienia języka i mowy (problem: istnienie języka i mowy - absolutne, idealne, materialne czy intencjonalne?). Dyskusja nad założeniami gnoseologicznymi, w kwestii poznania języka i mowy (problem: poznanie języka i mowy - spekulatywne, aprioryczne dedukcyjne, aposterioryczne redukcyjne nomologiczne czy aposterioryczne redukcyjne typologiczne?).

6. Krótki przegląd, z jednej strony, dyscyplin (semiotycznych i semiologicznych) i jednostek lingwistycznych, z drugiej strony, programów (strukturalnych i generatywnych, kognitywnych i komunikacyjnych) i modeli lingwistycznych.

7. Ogólna ocena sytuacji nauk(i) o języku i mowie na przełomie drugiego i trzeciego tysiąclecia – postęp w XX wieku i upadek w XXI wieku. Stawiane diagnozy i postulowane terapie

METODY DYDAKTYCZNE

Po pierwsze, prowadzący przygotowuje (w formie pisemnej, w postaci artykułu) – z zajęć na zajęcia – rozdziały poświęcone wybranym problemom z dziedziny (propedeutyki) językoznawstwa (w zakresie korespondującym z innymi przedmiotami, jakie w tym czasie – na początku studiów – studenci studiują). Po drugie, studenci zapoznają się z przedłożonymi im materiałami (interpretacja tekstu), dzięki czemu mogą prowadzić z prowadzącym rzeczową dyskusję. Po trzecie, studenci i prowadzący zajęcia, w pierwszej kolejności, krytykują zawarte w artykule stanowiska (dyskutując z alternatywnymi stanowiskami), oraz, w drugiej kolejności, twórczo je pogłębiają i rozwijają (burza mózgów).

METODY I KRYTERIA OCENIANIA

1. Aktywność na ćwiczeniach.

2. Prace domowe zrealizowane przez studenta samodzielnie w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych.

3. Sprawdziany cząstkowe weryfikujące stopień przyswojonej wiedzy z większej części materiału dydaktycznego.

4. Test pisemny sprawdzający stopień przyswojenia wiedzy i umiejętności praktyczne. Test zawierający 3 pytania, przy czym: pełna odpowiedź na 3 pytania = ocena bardzo dobra; pełna odpowiedź na 2 pytania = ocena dobra; pełna odpowiedź na 1 pytanie = ocena dostateczna

1 semestr filologii polskiej I stopnia