Praca socjalna w różnych obszarach problemów społecznych (D): Praca socjalna z osobami starszymi [W3-SP-S1-PSZOS] semestr letni 2021/2022
seminarium, grupa nr 1

Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa. Statystyczny portret Unii Europejskiej 2012

Balon K., Rutkiewicz G., Staręga-Piasek J., Stec K., Szmaglińska I., Zielony M. (2011), Standard pracy socjalnej z osobą starszą

Banach M., Szwedzik A., (2013), (red). Senior i rodzina, Kraków .

Błędowski P., Szatur-Jaworska B., Szweda-Lewandowska Z., Kubicki P. (2012), Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce, IPSS, Warszawa.

Chabior A., Fabiś A., Wawrzyniak J.K. (2014), Starzenie się i starość w perspektywie pracy socjalnej. CRZL, Warszawa.

Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za rok 2017

Instytucje wobec potrzeb osób starszych (2010), IRSS, Warszawa.

Jaszczak-Kuźmińska D., Katarzyna Michalska (red.) (2010), Przemoc w rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu, PARPA, Warszawa .

Klimczuk A. (2010), Bariery i perspektywy integracji międzypokoleniowej we współczesnej Polsce (w:) D. Kałuża, P. Szukalski (red.), Jakość życia seniorów w XXI wieku z perspektywy polityki społecznej, Uniwersytet Łódzki, Łódź.

Leśniak-Berek E. (2016) Zasady pracy socjalnej z osobami starszymi w teorii i praktyce, Polityka Senioralna, nr 1 (2) 2016 r.

Leśniak-Berek E., (2016) Aktywizacja i wspieranie pomyślnego starzenia się poprzez nowe sposoby działań w ramach senioralnej pracy socjalnej, [w:] M.H. Herudzińska, I. Błaszczak (red.), Znane i nieznane oblicza starości jako obszar wyzwań dla społeczeństw XXI wieku, Warszawa.

Leśniak-Berek E., (2019) Seniorzy jako adresaci działań aktywizujących, podejmowanych przez młodzież – na przykładzie projektów socjalnych realizowanych przez studentów Studium Pracy Socjalnej Uniwersytetu Śląskiego, [w:] M.H. Herudzińska, (red.), Znane i nieznane oblicza starości jako obszar wyzwań dla społeczeństw XXI wieku, II edycja, Warszawa.

Mapa pomocy osobom starszym. Metody pracy z seniorami (2012), ROPS, Kraków.

Miszczak E. (2006), Stereotypowy obraz człowieka starszego w Polsce, [w:] Jerzy T. Kowaleski, Piotr Szukalski (red.), Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, Łódź .

Miszczak E. (2008), Czy w Polsce występuje gerontofobia? [w:] Jerzy T. Kowaleski, Piotr Szukalski (red.), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, Zakład Demografii i Gerontologii Społecznej UŁ, Łódź.

Mossakowska M., Więcek A., Błędowski P., (2012), Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce, PolSenior, Termedia, Poznań

Nowicka A. (2008), Wybrane problemy osób starszych, Impuls, Kraków.

Nóżka M., Smagacz-Poziemska M. (2014), Starzenie się. Problemat społeczno-socjalny i praktyka działań, Kraków .

Pawlas-Czyż S. Jak pracować z osobami starszymi, Polityka Senioralna, nr 1 (2) 2016 r., http://zaczyn.org/wp-content/uploads/2016/01/PS_2net.pdf

Pauli J., Włoch A. (2012), Standardy usług, Warszawa.

Racław M. (red.) (2011) Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych, ISP, Warszawa .

Rosochacka-Gmitrzak M., Chabiera A. (red.), (2013), Dialog międzypokoleniowy. Między ideą a praktyką. Inspiracje, Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich 2013, nr 8, Zasada równego traktowania. Prawo i praktyka, nr 10.

Sobiesiak P., Zalewska J. (2011), Między wstydem a towarzyskością. Modele uczestnictwa społecznego osób starszych, (w:) Racław M. (red.) Publiczna troska, prywatna opieka. Społeczności lokalne wobec osób starszych, ISP, Warszawa .

Strategie działania w starzejącym się społeczeństwie. Tezy i rekomendacje (2012), RPO, Warszawa.

Szukalski P. (2009) Ageizm – przejawy indywidualne i instytucjonalne, [w:] Gospodarowanie zasobami pracy na początku XXI wieku. Aspekty makroekonomiczne i regionalne, Horodeński R. Cz., Sadowska-Snarska C. (red.) Warszawa-Białystok.

Szukalski P. (2010), Czym jest solidarność międzypokoleniowa?, Łódź.

Szukalski P., Kowaleski J.T., (red.). (2008), Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk o społecznych i humanistycznych, Łódź.

Tobiasz-Adamczyk B. (red.) (2009), Przemoc wobec osób starszych, Kraków .

Trafiałek E. (2014) Rodzina jako obszar aktywności i źródło wsparcia w aktywnym starzeniu się, Łódź.

Trafiałek E. (2006), Wykluczenie społeczne ludzi starych. Źródła, skutki, perspektywy na przyszłość [w:] Jerzy T. Kowaleski, Piotr Szukalski (red.), Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostek i zbiorowości ludzkich, Zakład Demografii UŁ, Łódź.

Trempała J. (2014), Ageizm a funkcjonowanie i rozwój osób starszych, Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki Społeczne, nr 1(9), Olsztyn.

Twardowska-Rajewska J., Kaźmierczak D. (2014), Ku dobrej starości. Senior jako wyzwanie dla pracy socjalnej, Konin.

Woźniak Z. (2012), Solidarność międzypokoleniowa w starzejącym się świecie – perspektywy i zagrożenia, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, Zeszyt 3.

Zając-Lamparska L. (2012), Psychologiczne koncepcje pomyślnego starzenia się człowieka, Rocznik Andragogiczny 2012.

Zgliczyński W. (2012), Aktywność społeczna osób starych w Polsce w ramach wolontariatu i uniwersytetów trzeciego wieku, „Studia BAS” Nr 2(30).

Zych A. (red.) (2012), Poznać, zrozumieć i zaakceptować starość, Łask.

Zagadnienia wprowadzające

problem demograficznego starzenia się społeczeństwa

aspekty procesu starzenia (biologiczny, psychiczny, społeczny)

cechy charakterystyczne populacji osób starszych (feminizacja, singularyzacja, podwójne starzenie się, pogłębianie zróżnicowania wewnętrznego, spadek zdolności adaptacyjnych, ograniczenie samodzielności, wzrost zależności)

współczesne (z)rozumienie starości

Społeczne aspekty starzenia

społeczny (medialny) wizerunek osoby starszej

miejsce osób starszych w społeczeństwie

zachowania osób starszych jako samospełniające się proroctwo

modele uczestnictwa społecznego osób starszych

pojęcie solidarności międzypokoleniowej

komunikacja międzypokoleniowa

Senior w rodzinie

zmiany modelu życia rodzinnego i ich wpływ na pozycję osoby starszej

starość z perspektywy rodziny (społeczne wykluczenie opiekuna)

Senior w środowisku – przestrzeń życiowa człowieka starszego

miejsca aktywności seniorów

mieszkanie seniora – przestrzeń dla pracy socjalnej

senior w społeczności lokalnej

Trudności wieku senioralnego

determinanty jakości życia osób starszych

problemy wieku senioralnego

kryzysy starości

potrzeby osób starszych

negatywne zjawiska okresu senioralnego (gerontofobia, ageizm, przemoc, dyskryminacja, wykluczenie społeczne, i inne)

pojęcie straty w wieku senioralnym

choroba przewlekła i terminalna w wieku senioralnym

Pozytywne koncepcje starzenia

pozytywne aspekty okresu późnej dorosłości

koncepcje aktywnego / pomyślnego / pozytywnego starzenia się

kultura starości i przeżywania starości

Formy wsparcia, pomocy i współpracy z seniorami

założenia długofalowej polityki senioralnej w Polsce na lata 2014-2020

polityka senioralna

diagnozowanie potrzeb osób starszych

senioralna praca socjalna jako narzędzie zmiany, aktywizacji, wyzwalania działań samopomocowych, zwiększanie poczucia samostanowienia i podmiotowości

formy wsparcia i pomocy dostępne dla seniorów (pomoc formalna i nieformalna)

nowe sposoby współpracy z seniorami (coaching, mentoring, mieszkania chronione, adopcja, wolontariat świadczony przez osoby starsze, psychoedukacja, senior w sieci, pomoc wytchnieniowa, trening ekonomiczny, teleopieka i inne)

standard pracy socjalnej z osobami starszymi

osoby starsze jako partnerzy i inicjatorzy działań pomocowych

asystent osoby starszej – pożądane cechy, zachowania, działania

działania niepożądane i ograniczające w pracy z osobami starszymi

dobre praktyki w pracy seniorami

przykłady projektów socjalnych na rzecz osób starszych

- zajęcia realizowane zdalnie MS Teams

- dyskusja dydaktyczna

- warsztaty grupowe

- prezentacje zespołowe

- studia przypadków

- kwerenda medialna

- praca własna

- zadania domowe (opcjonalnie)

Praca w zespołach.

- podział zadań – należy tak podzielić pracę by każda osoba w zespole była zaangażowana w proces

- studia literaturowe (literatura zalecana lub / i poszukiwania własne dotyczące zadanego zagadnienia)

- przygotowanie prezentacji (Power Point, metody graficzne/plakatowe, video)

- przeprowadzenie prezentacji na zajęciach w sposób interaktywny – unikanie „odczytywania” materiału

- zadanie pytań podsumowujących do audytorium

- opracowanie materiału w formie możliwej do udostępnienia całej grupie (notatka, prezentacja, skany)

UWAGA!

Nieobecność na zajęciach nie zwalnia z udziału w przygotowaniach prezentacji – wymagane jest dostarczenie zespołowi swojej części pracy

- Projekt wsparcia seniora - zaliczenie końcowe

Kwerenda medialna pt. Starość w mediach

1. Czy temat starości jest poruszany?

2. Jak często?

3. W jakim ujęciu – jaki jest obraz osób starszych i starości (pozytywny, negatywny, neutralny)?

4. W jakiej formie są informacje (pełny artykuł, krótka notatka, mała wzmianka)?

5. Jakie tematy porusza się najczęściej?

Zadanie:

Dokonać kwerendy medialnej

- programy interwencyjne (codzienne)

- program interwencyjny cotygodniowy

- materiały umieszczane w YT

Kryteria oceny dotyczące pracy zespołowej

Elementy prezentacji podlegające ocenie:

1. przystępna forma prezentacji (Power Point, schemat, plakat, audio, video, ewentualnie notatki w wersji elektronicznej)

2. zawartość merytoryczna (koncentracja na najważniejszych kwestiach przekazanych w sposób przystępny i klarowny)

3. zaangażowanie całego zespołu (lub podzespołu)

4. interakcja z audytorium (pytania nawiązujące, prośby o informacje zwrotne)

5. pytania podsumowujące – minimum 3

Za każdy element przyznaje się 2 pkt.

10-9 pkt. – bardzo dobry

8 pkt. – dobry plus

7-6 pkt. – dobry

5 pkt. – dostateczny plus

4 pkt. – dostateczny

Brak prezentacji lub jej części – wymóg przygotowania pogłębionej prezentacji zadanego zagadnienia indywidualnie

Kryteria oceny dotyczące opracowania projektu wsparcia seniora

Praca w zespołach.

Należy tak podzielić pracę by każda osoba w zespole była zaangażowana w proces (podział zadań).

Projekt powinien zawierać:

1. Diagnozę:

a. określenie profilu seniora,

b. analiza SWOT,

c. zdiagnozowane problemy

(narzędzia: 1. Wywiad – rozpoznanie sytuacji; 2. Diagnoza – ocena sytuacji; 3. Wywiad z osobą starszą; 4. Arkusz obserwacji kondycji psychofizycznej osoby starszej; 5. Ekomapa)

2. Wyznaczenie celów (narzędzie – Umowa współpracy)

3. Opracowanie planu działania / wsparcia / współpracy uwzględniające nowe metody pracy socjalnej (narzędzie – Umowa współpracy)

4. Realizację planu działania (przewidywane efekty działań)

5. Systematyczną ewaluację oraz ewaluację końcową – wskaźniki

Projekt jest przygotowywany na ostatnich zajęciach w zespołach.

Cały zespół pracuje na wspólną ocenę.

- Kryteria oceny kwerendy medialnej:

bdb - zebranie bogatego materiału dotyczącego tematyki, umiejętność selekcji i analizy treści, interesująca prezentacja danych, rzeczowe wnioski i wykazanie się świadomością w zakresie poruszanych kwestii

db+ - zebranie rozbudowanego materiału dotyczącego tematyki, umiejętność selekcji i analizy treści, pogłębiona prezentacja danych, ogólne wnioski

db - zebranie materiału dotyczącego tematyki, umiejętność analizy treści, prezentacja danych

dst + - zebranie wystarczającego materiału dotyczącego tematyki, umiejętność ogólnej analizy treści, prezentacja danych

dst - zebranie niewielkiej ilości treści dotyczących tematyki, dokonanie ogólnej analizy treści, prezentacja danych

Praca Socjalna, 6 semestr ( stacjonarne I stopnia)