Teoria i filozofia prawa [07-PR-SM-TIF] semestr zimowy 2022/2023
Ćwiczenia, grupa nr 7

Literatura obowiązkowa:

1. Teoria i filozofia prawa, red. naukowa A. Dyrda, Warszawa 2021: rozdziały: 4.3; 5.1; 5.2; 6.

2. Z. Tobor: W poszukiwaniu intencji prawodawcy. Warszawa 2013, s. 107-113, 134-152, 213-223.

3. A. Bielska-Brodziak: Interpretacja tekstu prawnego na podstawie orzecznictwa podatkowego. Warszawa 2009 (wskazane fragmenty)

4. A. Bielska-Brodziak: Koncepcje wykładni prawa. W: Teoria i filozofia prawa. Red. A. Dyrda. Warszawa 2021, s. 93-103.

5. A. Bielska-Brodziak: Wykładnia czy interpretacja prawa. W: Teoria i filozofia prawa. Red. A. Dyrda. Warszawa 2021, s. 85-93.

6. A. Bielska-Brodziak: Problemy z Alojzym. W: Prawnicze dylematy interpretacyjne. Red. J. Glumińska-Pawlic, Z. Tobor. Toruń 2011, s. 9-28.

7. Z. Tobor: Krótka opowieść o szczęśliwym, zakłopotanym i nieszczęśliwym interpretatorze. W: Prawo, język, media. Red. A. Mróz, A. Niewiadomski, M. Pawelec. Warszawa 2011, s. 105-115.

8. Z. Tobor: To do a great right, do a little wrong – rzecz o sędziowskich kłamstewkach. „Przegląd Podatkowy” 2015, nr 6, s. 15-22.

9. T. Pietrzykowski: Bezstronność sędziowska. Lekcje z kryzysu. „Przegląd Sądowy” 2022, nr 1, s. 5-19.

10. T. Pietrzykowski, Z. Tobor: Roszczenie do bezstronności. W: Filozofia prawa wobec globalizmu. Red. J. Stelmach. Kraków 2002, s. 57-73.

11. Z. Tobor, P. Żmigrodzki, A. Bielska-Brodziak: Co każdy prawnik o słownikach wiedzieć powinien. „Przegląd Sądowy” 2008, z. 7-8, s. 79-95.

12. A, Bielska-Brodziak, Z. Tobor: O sposobach używania słowników. „Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych w Katowicach” 2014, nr 4, s. 21-28.

13. S. Tkacz: O zintegrowanej koncepcji zasad prawa w polskim prawoznawstwie (Od dogmatyki do teorii). Toruń 2014, (fragment do późniejszego wskazania przez prowadzącego).

Literatura dodatkowa:

1. M. Zieliński: Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2012 (lub nowsze wydania).

2. A. Bielska-Brodziak: Podmioty w dyskursie interpretacyjnym – motywacja, interes a wybór rezultatu. W: O czym mówią prawnicy, mówiąc o podmiotowości. Katowice 2015, s. 31-59.

3. E. Łętowska: Interpretacja a subsumpcja zwrotów niedookreślonych i nieostrych. „Państwo i Prawo” 2011, z. 7-8, s. 17-29.

4. E. Kubicka, K. Grec, W. Leszczak, M. Mitew: Wykorzystanie słowników w interpretacji prawniczej – implikacje praktyczne. „Kwartalnik Sądowy Apelacji Gdańskiej” 2015, nr 1, s. 25-50.

5. M. Shapiro: Judges as Liars. „Harvard Journal of Law & Public Policy” 1994, vol. 17, s. 155-156.

6. M. Wojciechowski: Rehabilitacja namiętności? Emocje a postulat bezstronności. „Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej” 2013, nr 2, s. 71-77.

Zakres tematów

I. Wykładnia prawa

A. Narzędzia interpretacyjne:

1. dyrektywy I stopnia:

a. narzędzia wykładni językowej;

b. narzędzia wykładni systemowej;

c. narzędzia wykładni historycznej;

d. narzędzia wykładni celowościowej/funkcjonalnej;

2. dyrektywy II stopnia (dyrektywy preferencji):

a. zakaz wykładni synonimicznej

b. zakaz wykładni homonimicznej

c. zakaz wykładni per non est

d. dyrektywa lege non distinguente

e. nakaz wykładni prokonstytucyjnej

f. zakaz wykładni prowadzącej do absurdalnych rezultatów

g. argument z autonomii pojęciowej dyscypliny prawa

h. argument ze spójności terminologicznej systemu prawa

B. Sytuacje interpretacyjne:

1. wieloznaczność,

2. nieostrość,

3. przełamanie znaczenia literalnego,

4. klasyfikacja.

II. Wnioskowania prawnicze

III. Problemy obowiązywania prawa w czasie, a problemy obowiązywania wykładni w czasie

IV. Pozaprawne przesłanki rozstrzygnięcia w sądowym stosowaniu prawa (m.in. intuicja prawnicza, porozumienie interpretatora, jego subiektywne uwarunkowania osobowościowe)

V. Bezstronność sędziowska

VI. Konflikty wartości w prawie

1. Konflikt pewności prawa i sprawiedliwości

2. Dylematy współczesnego stosowania prawa z perspektywy trójpodziału władzy (np. zagadnienie precedensów, utrwalonych linii orzeczniczych)

VII. Interpretator i jego wpływ na rozumienie przepisu

Studenci podzieleni są na kilkuosobowe, stałe grupy, w których pracują przez cały semestr.

Studenci przed zajęciami otrzymują za pośrednictwem MS Teams materiały do przygotowania wraz z pytaniami, na które mają przygotować odpowiedzi w grupach.

Na niektóre z zajęć studenci będą przygotowywać własne przykłady judykatów i omawiać je z perspektywy pytań przygotowanych przez prowadzącego

W trakcie zajęć grupy przedstawiają opracowane uprzednio własne odpowiedzi na zadane pytania. Zajęcia mają charakter dyskusyjny i warsztatowy.

1. wymagana jest obecność na zajęciach, dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności w semestrze. Pozostałe nieobecności wymagają usprawiedliwienia zgodnie z § 33 Regulaminu studiów UŚ. Student może nadrobić nieusprawiedliwioną nieobecność przygotowując wskazane przez prowadzącego zadanie (np. przygotowanie kazusu interpretacyjnego, wyszukanie orzeczeń wraz z jego omówieniem. Nadrobić można nie więcej niż 3 nieobecności nieusprawiedliwione;

2. do zaliczenia przedmiotu wymagane jest przystąpienie do pisemnego kolokwium z materiału objętego zakresem ćwiczeń. Kolokwium będzie się składało z części testowej (test półotwarty) oraz kazusu interpretacyjnego (zadanie otwarte).

Progi zaliczenia:

Łącznie do uzyskania student ma łącznie 100 pkt (100%), z czego 60 pkt (60%) za test a 40 pkt (40%) za kazus.

1 pytanie w teście może mieć wartość od 2 do 6 pkt

Student musi zaliczyć obie części zaliczenia (test i część kazusową) co oznacza ze z części testowej musi uzyskać minimum 32% z 60% zaś za kazus musi uzyskać minimum 22% z 40%.

Skala ocen:

90 %-100 % = bdb (5)

83 - 89 % = db+ (4,5)

72-82 % = db (4)

66-71 % = dst + (3,5)

54 - 65 % = dst (3)

0-53% = ndst (2)

9 sem. PR SM