Metodologia historii [W1-HI-S2-MH] semestr zimowy 2022/2023
Ćwiczenia, grupa nr 2

Literatura podstawowa (podręczniki i ujęcia syntetyczne):

Joyce Appleby, Lynn Hunt, Margaret Jacob: Powiedzieć prawdę o historii, Zysk i S-ka: Warszawa 2000.

Alan Chalmers: Czym jest to co zwiemy nauką?, Siedmioróg: Wrocław 1993, wyd. 2, 1997.

Jerzy Giedymin: Problemy, założenia rozstrzygnięcia. Studia nad logicznymi podstawami nauk społecznych, Wyd. Poznańskie: Poznań 1964.

Jerzy Kmita: Wykłady z logiki i metodologii nauk, PWN: Warszawa 1976 (lub inne wydanie tej pracy).

Wanda Moszczeńska: Metodologii historii zarys krytyczny, wyd. 2, PWN: Warszawa 1977.

Stefan Nowak: Metodologia badań społecznych, PWN: Warszawa 1985.

Jan Pomorski: W poszukiwaniu modelu historii teoretycznej, Wyd. UMCS; Lublin 1985.

Jerzy Topolski: Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Rytm: Warszawa 1996, wyd. 2 Warszawa 1998, wyd. 3 Wyd. Poznańskie 2008

Jerzy Topolski: Metodologia historii, wyd. 3, PWN: Warszawa 1984.

Jerzy Topolski: Teoria wiedzy historycznej, Wyd. Poznańskie: Poznań 1983.

Jerzy Topolski: Wprowadzenie do historii, Wyd. Poznańskie: Poznań 1998 (lub inne wydanie tej pracy).

Jerzy Topolski, Andrzej Malewski: Studia z metodologii historii, PWN: Warszawa 1960.

Wiktor Werner: Wprowadzenie do historii, PWN: Warszawa 2012.

Wojciech Wrzosek: O myśleniu historycznym, Epigram: Bydgoszcz 2009.

Krzysztof Zamorski: Dziwna rzeczywistość. Wprowadzenie do ontologii historii, Księgarnia Akademicka: Kraków 2008.

Literatura dodatkowa i uzupełniająca:

a. refleksja wybitnych historyków nad profesją dziejopisarską oraz własną praktyką badawczą:

John H. Arnold: Historia. Bardzo krótkie wprowadzenie, Prószyński i S-ka: Warszawa 2001.

Marc Bloch: Pochwała historii czyli o zawodzie historyka, PIW: Warszawa 1961, wyd. 2, Wyd. M. Derewiecki: Kęty 2009.

Edward H. Carr: Historia. Czym jest, Zysk i S-ka: Poznań 1999.

Adam Kersten: Na tropach Napierskiego, PWN: Warszawa 1970.

Witold Kula: Rozważania o historii, (w:) Tenże, Wokół historii, PIW: Warszawa 1988 s. 7-145 i 366-407 (dostępna jest też samodzielna edycja pracy - PWN: Warszawa 1958.)

Marcin Kula: Historia moja miłość (z zastrzeżeniami), Wyd. UMCS: Lublin 2005.

Marcin Kula: O co chodzi w historii?, Wyd. UW: Warszawa 2008.

Henryk Samsonowicz: O “historii prawdziwej”, Novus Orbis: Warszawa-Gdańsk 1997.

Janusz Tazbir: Długi romans z muzą Klio, Iskry: Warszawa, 2007.

Jerzy Topolski: Świat bez historii, wyd. 3, Wyd. Poznańskie: Poznań 1998.

b. pozostałe:

Franklin Ankersmit: Narracja, reprezentacja, doświadczenie. Studia z teorii historiografii, Universitas: Kraków 2004.

Maciej Bugajewski (red.): Czy przeszłość powinna być inna? Studia z teorii i historii historiografii, Wyd. IH UAM: Poznań 2008.

Peter Burke: Historia i teoria społeczna, PWN: Warszawa 2000.

Ewa Domańska: Historia egzystencjalna, PWN: Warszawa 2012.

Ewa Domańska (red.): Pamięć, etyka i historia. Anglo-amerykańska teoria historiografii lat dziewięćdziesiątych, Wyd. Poznańskie: Poznań 2002.

Ewa Domańska (red.): Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki, Wyd. Poznańskie: Poznań 2012.

Ewa Domańska, Jerzy Topolski, Wojciech Wrzosek: Między modernizmem a postmodernizmem. Historiografia wobec zmian w filozofii historii, Wyd. UAM: Poznań 1994.

Maciej Dymkowski: Wprowadzenie do psychologii historycznej, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne: Gdańsk 2003.

Andrzej F. Grabski: Kształty historii, Wyd. Łódzkie: Łódź 1980.

Reinhart Koselleck: Semantyka historyczna, Wyd. Poznańskie: Poznań 2001.

Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, Marta Śliwa (red.): Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, IF UW-M: Olsztyn 2008.

Jerzy Kałążny (oprac.): Opowiadanie historii w niemieckiej refleksji teoretycznohistorycznej i literaturoznawczej od oświecenia do współczesności, Wyd. Poznańskie: Poznań 2003.

Marcin Kula: Krótki raport o użytkowaniu historii, PWN: Warszawa 2004.

Chris Lorenz: Przekraczanie granic. Eseje z filozofii historii i teorii historiografii, Wyd. Poznańskie, 2009.

Stanisław Piekarczyk: Historia, kultura, poznanie, PWN: Warszawa 1972.

Jan Pomorski (red.): Historia, metodologia, współczesność, Wyd. UMCS: Lublin 1998.

Jan Pomorski: (red.): Światooglądy historiograficzne, Wyd. UMCS: Lublin 2002.

Andrzej Radomski: Historiografia a kultura współczesna, Wyd. UMCS: Lublin 2006.

Andrzej Radomski: Kultura - tekst - historiografia, Wyd. UMCS: Lublin 1999.

Jerzy Topolski: Od Achillesa do Béatrice de Planissolles. Zarys historii historiografii, Rytm: Warszawa 1998.

Jerzy Topolski: Rozumienie historii, PIW: Warszawa 1978.

Hayden White: Poetyka pisarstwa historycznego, Universitas: Kraków 2000.

Hayden White: Proza historyczna, Universitas: Kraków 2009.

Wojciech Wrzosek (red.): Problemy współczesnej metodologii historii, Epigram: Bydgoszcz 2009.

Wojciech Wrzosek: Zaradnik. Poradnik zaradnego studenta historii, Wyd. UAM: Poznań 1998.

Zagadnienia:

Przedmiot metodologii historii, jej zakres i struktura (Jan Pomorski)

Metodologia jako metarefleksja nad historiografią i innymi reprezentacjami przeszłości (Jan Pomorski)

Miejsce badań historycznych w obrębie nauki i kultury (Anna Brzezińska)

Specyfika i granice myślenia naukowego (Ewa Solska)

Problem naukowości i autonomii historii we współczesnym świecie (Jakub Muchowski)

Specyfika historii jako praktyki badawczej wśród innych dyscyplin naukowych (Anna Brzezińska, Andrzej Czyżewski)

Współczesna krytyka antropocentrycznego i eurocentrycznego wymiaru historii (Ewa Domańska)

Zwroty badawcze w historii i w innych naukach humanistycznych (Ewa Domańska)

Krytyczny wymiar poznania historycznego (Maria Solarska)

Historia jako dyskurs władzy (Maria Solarska)

Polityka historyczna (Mariusz Mazur i Piotr Witek)

Paradygmatyczna struktura historiografii (Jan Pomorski)

Myślenie historyczne (Piotr Kowalewski Jahromi i Wiktor Werner)

Wyjaśnianie historyczne w tradycji analitycznej filozofii historii (Krzysztof Brzechczyn)

Czas i przestrzeń w refleksji historycznej (Tomasz Wiślicz)

Wydarzenie historyczne (Tomasz Falkowski)

Narracja historyczna (Maciej Bugajewski)

Problem prawdy i post-prawdy w historii (Krzysztof Zamorski)

Zagadnienie obiektywizmu i subiektywizmu w badaniach historycznych (Piotr Kowalewski Jahromi)

Mity w historiografii (Wiktor Werner)

Rozumienie, interpretacja i wyjaśnianie w historii (determinizm, woluntaryzm, rola jednostki i/lub zbiorowości w historii) (Joanna Pisulińska)

Modele i strategie interpretacji w badaniach historycznych (Wojciech Piasek)

Obiektywistyczny i konstruktywistyczny model poznania (Wojciech Piasek)

Teoria źródła historycznego we współczesnej refleksji metodologicznej (Aleksandra Kuligowska)

Klasyczne metody badań historycznych (Maciej Janowski)

Metody ilościowe i jakościowe w badaniach historycznych (Tomasz Wiślicz)

Metodologia praktyczna (Ewa Domańska)

Reprezentacja historyczna (Maciej Bugajewski)

Metodologiczne problemy historii wizualnej (Anna Ziębińska-Witek i Piotr Witek)

Metodologia jako problem historii publicznej (Marta Kurkowska-Budzan i Joanna Wojdon)

Metodologiczne problemy historii cyfrowej (Wiktor Werner i Piotr Witek)

Etyczny wymiar poznania historycznego (Rafał Stobiecki)

Wartości i wartościowanie w pracy badawczej historyka (Tomasz Falkowski)

Metodologia historii a dydaktyka historii i inne formy reflektowania nad przeszłością (Violetta Julkowska)

dyskusja, praca w grupach, analiza tekstu, referat, inverted classroom, praca pisemna

Postępy uczestników zajęć oceniane będą wg następujących zasad:

a. Czynne uczestnictwo w zajęciach 50% oceny łącznej;

b. Referat na zajęciach 50% oceny łącznej

c. Praca pisemna semestralna 50% (tylko w wypadku braku

podstaw do wystawienia oceny z punktu a)

Od uczestników oczekuje się aktywnego udziału w zajęciach, tj. wypowiadania się na podnoszone w trakcie danego spotkania zagadnienia (w szczególności w oparciu o zalecone uprzednio lektury, wspólnie analizowane wyjątki prac historycznych itp.).

1 semestr HISTORIA 2 stopień stacjonarne(spec. NAUCZYCIELSKA)