Proseminarium III: Człowiek w obliczu śmierci [W1-DF-S1-PR06-6] semestr letni 2022/2023
Proseminarium, grupa nr 1

LITERATURA PODSTAWOWA

Adamkiewicz M., Oblicza śmierci. Propedeutyka tanatologii, Toruń: Europejskie Centrum

Bauman Z., Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998.

Chabanis Ch., Śmierć, kres czy początek?, Warszawa: PAX 1987.

Elzenberg H., Kłopot z istnieniem, wyd. II, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1994.

Greshake, Życie silniejsze niż śmierć, Poznań: W drodze 2010.

Guardini R., O rzeczach ostatecznych, Kraków 2004.

Heidegger M., Budować, mieszkać, myśleć, Warszawa: Czytelnik,

Hennezel M de, Śmierć z bliska, Kraków: Znak 1998.

Kirkegaard S., Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć, Warszawa 1982.

Kramer K., Śmierć w różnych religiach świata, Kraków 2007.

Kübler-Ross E., Rozmowy o śmierci i umieraniu, Poznań: Media Rodzina 2021.

Lewis C.S. Rozwód/Podział ostateczny;

Neves J.C. das, Pierwszy dzień po śmierci, Kraków: WAM 2006.

Nowaczyk-Basińska K., Nieśmiertelność. Technokulturowe strategie współczesności

Pieper J., Śmierć i nieśmiertelność, Paris: Editions du Dialogue 1970.

Ratzinger J., Śmierć i życie wieczne, Warszawa 1986.

Scherer G., Filozofia śmierci. Od Anaksymandra do Adorno, Kraków 2008.

Ziemiński I., Metafizyka śmierci, Kraków 2012.

Grzybowski J., Platońska lekcja śmierci – troska o umieranie, „Kwartalnik Filozoficzny” 2012.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Becker E., Zaprzeczanie śmierci

Aries P., Człowiek i śmierć, Warszawa 1992.

Barsotti D., Wierzę w życie wieczne, Kraków 2008.

Boros L, Misterium mortis. Człowiek w obliczu ostatecznej decyzji, Warszawa 197422. Kapellari E., Sztuka umierania, Kraków 2006.

Choron J., Der Tod im abendländischen Denken, Stutgart 1967.

Grün A., Co nas czeka po śmierci?, Częstochowa 2008.

Grün A., Życie ze śmierci, Kraków 1997.

Jüngel E., Der Tod als Geheimnis des Lebens, w: Der Mensch und sein Tod, Göttingen 1976.

Marcel G., Wartość i nieśmiertelność, w: Homo viator. Wstęp do metafizyki, Warszawa 1984.

Marcel. G., Tod und Unsterblichkeit, w: Auf der Suche nach Wahrheit und Gerechtigkeit, Frankfurt a.M. 1964.

Martelet G., Odnaleźć życie wieczne, Kraków 2000.

Nigg W., Nadzieja świętych. Jak umierali i uczą umierać, Warszawa 1995.

Scheler M., Cierpienie, śmierć i dalsze życie. Pisma wybrane, Warszawa 1994.

Scherer G., Der Tod als Frage nach der Freiheit, Essen 1971.

Singer P., O życiu i śmierci. Upadek etyki tradycyjnej, Warszawa 1997.

Toynbee A. (red.), Człowiek wobes śmierci, Warszawa 1973.

Bortkiewicz P., Tanatologia. Zarys problematyki moralnej, Poznań 2000.

Camus A., Mit Syzyfa i inne eseje, przekł. J. Guze, Warszawa: Wydawnictwo Literackie

MUZA SA, 1999.

Elzenberg H., Kłopot z istnieniem, wyd. II, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1994.

Gadacz T. SP, Wypisy z ksiąg filozoficznych. O życiu. O śmierci, Kraków: Znak, 1995.

Heidegger M., Budować, mieszkać, myśleć, przekł. K. Michalski, Warszawa: Czytelnik,

1977.

Heidegger M., Bycie i czas, przekł. B. Baran, Warszawa: PWN, 1994.

Heidegger M., Ku rzeczy myślenia, przekł. K. Michalski, J. Mizera, C. Wodziński, Warszawa:

Aletheia, 1999.

I. Śmierć z bliska

1/ Umierający jako nauczyciele

a/ perspektywa obserwatora — jak zachowywać się wobec pacjenta terminalnego (problem informowania i rozmawiania o chorobie i jej skutkach)

b/ perspektywa pacjenta — samotność i anonimowość

c/ towarzyszenie jako najważniejszy element terapii: dotyk, bliskość, rozmowa

d/ żałoba

2. Mechanizmy obronne wobec nieuleczalnej choroby — pięć etapów wyróżnionych przez Elisabeth Kübler-Ross: zaprzeczenie i izolacja, gniew, targowanie się, depresja, pogodzenie.

3. Śmierć wczoraj i dziś — kulturowe sposoby radzenia sobie z nieuniknionym faktem śmieci.

4. Śmierć kliniczna — doświadczenie bycia poza ciałem.

II. Filozoficzno-teologiczne dyskusje na temat śmierci i nieśmiertelności

1. Metafizyczne założenia antropologii i ich konsekwencje dla zagadnienia nieśmiertelności:

a/ podstawowe stanowiska w sporze o strukturę bytu oraz istotę człowieczeństwa

b/ Platon — dualizm ciała i duszy oraz dowód na nieśmiertelność duszy;

c/ Epikureizm i Stoicyzm — materialistyczny monizm;

d/ św. Tomasz z Akwinu — pluralizm bytowy; człowiek jako jedność psychofizyczna oraz dowód na nieśmiertelność duszy; współczesne dyskusje teologiczne dotyczące nieśmiertelności cielesnej jako konsekwencja Tomaszowej antropologii filozoficznej;

e/ Kant — metafizyka dwóch światów: człowiek jako istota działająca w świecie fenomenów i w świecie wolności; nieśmiertelność i istnienie Boga jako postulaty praktycznego rozumu nadające sens idei wolności człowieka;

f/ Egzystencjalizm (Kierkegaard, Jaspers, Heidegger) wobec problemu śmierci.

III. Nadzieja jako podstawowy wymiar egzystencji ludzkiej i odpowiedź na nieunikniony fakt śmierci oraz zagadnienie jej godności

1. Perspektywa wiary

a/ najstarsze mity podejmujące problem nieśmiertelności;

b/ wierzenia orfickie i pitagorejczycy;

c/ hinduizm, buddyzm;

d/ judaizm, chrześcijaństwo, islam.

2. F. Jeansons - Wiara niewierząego

3. V. Frankl — nadzieja a sens cierpienia i śmierci;

4. Technologiczna wizja nieśmiertelności.

5. Eutanazja vs. uporczywa terapia.

IV. Literacka wizja śmierci i życia pozagrobowego jako podsumowanie życia ziemskiego , problem wyboru "ostatecznego" — C.S. Lewis, Rozwód/Podział ostateczny; J. Cesar das Neves, Pierwszy dzień po śmierci

Prezentacje tematów; lektura i analiza tekstów, dyskusja

Na ocenę składają się następujące elementy:

ocena pracy pisemnej (30%) — w przeliczeniu na punkty - 30 pkt

przygotowanie zajęć (30%) — w przeliczeniu na punkty - 30 pkt

aktywny udział we wszystkich zajęciach poprzez uczestnictwo w dyskusji (20%)— w przeliczeniu na punkty - 20 pkt

znajomość omawianych lektur i zagadnień (20%) — w przeliczeniu na punkty - 20 pkt

Ocena: bardzo dobry (5.0): 100-91 pkt

Ocena: dobry plus (4.5): 90-81 pkt

Ocena: dobry (4.0): 80-71 pkt

Ocena: dostateczny plus (3.5): 70-61 pt

Ocena: dostateczny (3.0): 60-51 pkt

6 sem. doradztwa filozoficznego i coachingu /stacjonarne I stopnia/