Aksjologia i prakseologia [W1-DF-S1-AIP] semestr letni 2023/2024
Wykład, grupa nr 1

Trzy wybrane pozycje są obowiązkowe, natomiast pozostała część literatury pełni funkcję uzupełniającą.

LITERATURA

1. E. von Aster, Historia filozofii, tłum. Jan Szewczyk, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1969.

2. M. Baranowska, Aktualność myślenia Schelera o człowieku i wartościach, w: P. Duchliński (red.), Dziedzictwo aksjologii fenomenologicznej. Studia i szkice, Kraków, Akademia Ignatianum. Wydawnictwo WAM 2011, s. 227–230.

3. A. Bobko, Wartość i nicość. Teoria wartości Heinricha Rickerta na tle neokantyzmu, Rzeszów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2005.

4. F.C. Brentano, O źródle poznania moralnego, A. Węgrzecki (red.), tłum. Czesław Porębski, Biblioteka Klasyków Filozofii, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1989.

5. H. Buczyńska-Garewicz, Uczucia i rozum w świecie wartości. Z historii filozofii wartości, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk 1975.

6. H. Buczyńska-Garewicz, Scheler a filozofia wartości, w: Max Scheler: Resentyment a moralność, Nowy Sympozjon, Warszawa, Czytelnik 1977, s. 5–23.

7. Piotr Duchliński, red., Dziedzictwo aksjologii fenomenologicznej. Studia i szkice, Kraków, Akademia Ignatianum. Wydawnictwo WAM 2011.

8. B. Dziemidok, Teoretyczne i praktyczne kłopoty z wartościami i wartościowaniem. Szkice z aksjologii stosowanej, Gdańsk, Słowo/obraz/terytoria 2013.

9. B. Dziemidok, Amerykańska aksjologia i estetyka XX wieku. Wybrane koncepcje, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Sedno 2014.

10. J. Gajda, Gdy rozpadły się ściany świata. Teorie wartości w filozofii hellenistycznej, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 1995.

11. J. Galarowicz, W drodze do etyki odpowiedzialności. Tom pierwszy. Fenomenologiczna etyka wartości (Max Scheler - Nicolai Hartmann - Dietrich von Hildebrand), Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie - Rozprawy habilitacyjne 10, Kraków, Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej 1997.

12. Czesław Głombik, red., Wartości. Geneza - Wielość - Trwanie, Katowice, Gnome 1995.

13. M. Gołaszewska, Istota i istnienie wartości. Studium o wartościach estetycznych na tle sytuacji aksjologicznej, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1990.

14. M. Gołaszewska, Fascynacja złem. Eseje z teorii wartości, Warszawa, Wydawn. Nauk. PWN 1994.

16. L. Hostyński, Wartości utylitarne, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1998.

17. R. Ingarden, Czego nie wiemy o wartościach, w: Przeżycie, dzieło, wartość, Kraków, Wydawnictwo Literackie 1966, s. 83–127.

18. R. Ingarden, Przeżycie, dzieło, wartość, Kraków, Wydawnictwo Literackie 1966.

19. R. Ingarden, Uwagi o względności wartości, w: Przeżycie, dzieło, wartość, Kraków, Wydawnictwo Literackie 1966, s. 67–82.

20. R. Ingarden, Czego nie wiemy o wartościach, w: Studia z estetyki, t. 3, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1970, s. 220–257.

21. J. Jadacki, Byt i powinność. Wkład XX-wiecznych myślicieli polskich do teorii imperatywów i norm, Warszawa, Semper 2012.

22. K. Jaspers, Nietzsche. Wprowadzenie do rozumienia jego filozofii, tłum. Dorota Stroińska, Wydawnictwo KR 1997.

23. K. Kościuszko, Aksjologia w matematyce, w: Wartości i wartościowanie we współczesnej humanistyce. I: perspektywa filozoficzna, Olsztyn, Centrum Badań Europy Wschodniej UWM w Olsztynie 2017, s. 153–168.

24. T. Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie, 1. wyd., Łódź, Ossolineum 1955.

26. Józef Lipiec, red., Człowiek i świat wartości, Kraków, Krajowa Agencja Wydawnicza 1982.

28. M. Łagosz, Marks, praca i czas. Wartość czasu w ekonomii i moralności, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 2012.

29. L. von Mises, Ludzkie działanie. Traktat o ekonomii, tłum. Witold Falkowski, Warszawa, Instytut Ludwiga von Misesa 2007.

30. A. Miś, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa, Scholar 1998.

31. M. Neusch, U źródeł współczesnego ateizmu. Sto lat dyskusji na temat Boga, tłum. Anna Turowiczowa, Paryż, Ed. du Dialogue 1980.

32. A. Niemczuk, Stosunek wartości do bytu. Dociekania metafizyczne, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2005, https://books.google.pl/books?id=JGaztgAACAAJ.

33. F. Nietzsche, Wiedza radosna, tłum. Leopold Staff, Warszawa, Jakób Mortkowicz 1910.

34. F. Nietzsche, Z genealogii moralności, tłum. Jarosław Dudek i Edyta Kiresztura-Wojciechowska, Meandry kultury, Kraków, Wydawnictwo Vis-à-vis Etiuda 2017.

36. R. Paradowski, Wartości w świetle bytu jako dylematu. Wstęp do dialektycznej teorii wartości, w: Wartości i wartościowanie we współczesnej humanistyce. I: perspektywa filozoficzna, Olsztyn, Centrum Badań Europy Wschodniej UWM w Olsztynie 2017, s. 61–72.

37. J. Pieter, Oceny i wartości, Katowice, Śla̜sk 1973.

38. H. Promieńska, Trwanie i zmiana wartości moralnych, Katowice, Uniwersytet Śląski 1991.

39. J. Puzynina, O znaczeniu wartości, w: J. Bartminski i M. Mazurkiewicz-Brzozowska (red.), Nazwy wartości. Studia leksykalno-semantyczne, t. 1, Czerwona Seria" Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 6, Lublin, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Filologii Polskiej 1993.

40. M. Scheler, Istota i formy sympatii, tłum. Adam Węgrzecki, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1986.

41. M. Scheler, Problemy socjologii wiedzy, tłum. Stanisław Czerniak i in., Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1990.

42. M. Scheler, Problemy religii, tłum. Adam Węgrzecki, Kraków, ZNAK 1995.

43. M. Scheler, Resentyment a moralność, tłum. Jan Garewicz, Warszawa, Czytelnik 1997.

44. M. Scheler, Ordo amoris w znaczeniu opisowym i normatywnym, tłum. Witold Czapliński, „Kwartalnik Filozoficzny” (XXVI), nr 4 1999, s. 123–158.

45. M. Scheler, Wolność, miłość, świętość. Pisma wybrane z filozofii religii, tłum. Grzegorz Sowiński, Kraków, Znak 2004.

46. H. Schnädelbach, Filozofia w Niemczech 1831-1933, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN 1992.

47. E. Starzyńska-Kościuszko, O istocie i typach relatywizmu, w: Wartości i wartościowanie we współczesnej humanistyce. I: perspektywa filozoficzna, Olsztyn, Centrum Badań Europy Wschodniej UWM w Olsztynie 2017, s. 87–108.

48. E. Starzyńska-Kościuszko, Wartości i wartościowanie we współczesnej humanistyce. I: perspektywa filozoficzna, Olsztyn, Centrum Badań Europy Wschodniej UWM w Olsztynie 2017.

49. W. Stróżewski, Istnienie i wartość, Kraków, Wydawnictwo Znak 1981.

50. W. Stróżewski, Wartościowanie a ocena, w: Istnienie i sens, Kraków, Znak 2005, s. 112–118.

51. W. Stróżewski, Od wartości bytu do bytu wartości, w: P. Duchliński (red.), Dziedzictwo aksjologii fenomenologicznej. Studia i szkice, Kraków, Akademia Ignatianum. Wydawnictwo WAM 2011, s. 15–33.

52. W. Tatarkiewicz, Dobro i oczywistość. Pisma etyczne, P.J. Smoczyński (red.), Lublin, Wydawnictwo Lubelskie 1989.

53. W. Tatarkiewicz, O bezwzględności dobra, w: P.J. Smoczyński (red.), Dobro i oczywistość. Pisma etyczne, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie 1989, s. 25–103.

54. W. Tatarkiewicz, Pojęcie wartości, czyli co historyk filozofii ma do zakomunikowania historykowi sztuki, w: P.J. Smoczyński (red.), Dobro i oczywistość. Pisma etyczne, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie 1989, s. 136–149.

55. W. Tatarkiewicz, Co wiemy i czego nie wiemy o wartościach, tłum. Agata Wiśniewska, „Ruch Filozoficzny” (LXVII, numer 4) 2010, s. 797–801.

56. W. Tatarkiewicz, O porządku wartości, tłum. Marek Jankowski, „Ruch Filozoficzny” (LXVII, numer 4) 2010, s. 803–809.

57. W. Tatarkiewicz, Problemy w aksjologii. Autoreferat, tłum. Agata Wiśniewska, „Ruch Filozoficzny” (LXVII, numer 4) 2010, s. 811–813.

58. J. Tischner, Myślenie według wartości, Kraków, Spoleczny Instytut Wydawniczy Znak 2011.

59. K. Twardowski, O treści i przedmiocie przedstawień, w: tłum. Izydora Dąmbska, Wybrane pisma filozoficzne, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1965, s. 3–91.

60. M. Wallis, Przeżycie i wartość: pisma z estetyki i nauki o sztuce 1931-1949, Kraków, Wydawnictwo Literackie 1968.

61. M. Weber, »Obiektywność« poznania w naukach społecznych, w: A. Chmielecki i in. (red.), tłum. Mirosław Skwieciński, Problemy socjologii wiedzy, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1985, s. 45–100.

62. M. Weber, Sens »wolnej od wartościowań« socjologii i ekonomii, w: A. Chmielecki i in. (red.), tłum. Elżbieta Nowakowska-Sołtan, Problemy socjologii wiedzy, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1985, s. 101–148.

64. R. Wiśniewski, Podstawy aksjologii Władysława Tatarkiewicza, w: Z.J. Czarnecki i S. Soldenhof (red.), Człowiek i wartości moralne. Studia z dziejów polskiej myśli niezależnej, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie 1989, s. 289–312.

65. R. Wiśniewski, Aksjologia zła. W sprawie zmiany perspektywy filozofii wartości, w: C. Gorzka i R. Jadczak (red.), Studia z filozofii i logiki. Księga pamiątkowa w darze Prof. Leonowi Gumańskiemu, Toruń, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1997, s. 149–162.

66. K. Wojtyła, Ocena możliwości zbudowania etyki chrześcijańskiej przy założeniach systemu Maksa Schelera / Karol Wojtyła., Lublin, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1959.

67. K. Wojtyła, Wykłady lubelskie, Lublin, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1986.

68. F. Znaniecki, Pisma filozoficzne. Tom II. „Humanizm i poznanie” i inne pisma filozoficzne, t. II, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1991.

69. F. Znaniecki, Zagadnienie wartości w filozofii, w: Pisma filozoficzne. Tom II. „Humanizm i poznanie” i inne pisma filozoficzne, t. II, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1991, s. 73–234.

70. Z. Zwoliński, Byt i wartość u Nicolaia Hartmanna, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1974.

71. G. Żuk, Edukacja aksjologiczna. Zarys problematyki, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2016.

0. Wstęp do aksjologii i prakseologii

1. Natura wartości i ich charakter

2. Geneza wartości, ich źródła i mechanizmy powstawania

3. Kryteria wartościowania i oceny

4. Klasyfikacja wartości

5. Hierarchia wartości i pojęcie wartości najwyższej (summum bonum)

6. Status ontologiczny i epistemologiczny wartości

7. Historyczne, społeczne, psychologiczne i kulturowe aspekty funkcjonowania wartości

wykład

-----------------------------------------------------------------------------------------------

Praktyczne wykorzystanie nabytych kompetencji podczas prowadzonych ze studentami zajęć, przez co najmniej jeden semestr zrealizowany lub rozpoczęty w trakcie trwania projektu w formie następujących elementów szkoleń POWR.03.05.00-00-z117/17-00: platforma e-learning'owa MS Teams / Moodle ("Marketing naukowy, zagadnienia OpenAccess, komunikowania wyników badań" 01-02.06.2020);

Projektowanie zajęć opartych na zasadach neurodydaktyki - praca grupowa ("Pamięć i uwaga w procesie uczenia się" 27-28.01.2020);

Dobre praktyki tutorskie ( "Tutoring-edukacja spersonalizowana na uniwersytecie- szkolenie podstawowe" 07 i 20.05.2020);

Wdrożenie tutoringu na uczelni ("Tutoring - edukacja spersonalizowana na uniwersytecie – szkolenie zaawansowane" 3 i 4; 10 i 11;17 i 18; 24 i 25.09.2020)

EGZAMIN USTNY

Student odpowiada na dwa zadane pytania podstawowe. Jeśli nie udzieli odpowiedzi na te dwa zadane pytania, to otrzymuje pytanie pomocnicze.

Ostateczna ocena zależy od uznania wartości ocenianej aktywności studenta przez oceniającego nauczyciela:

• ocena bardzo dobra (5.0) – pełna odpowiedź na dwa zadane pytania podstawowe;

• ocena plus dobra (4.5) – pełna odpowiedź na jedno zadane pytanie podstawowe i częściowa odpowiedź na drugie pytanie podstawowe;

• ocena dobra (4.0) – pełna odpowiedź na jedno zadane pytanie podstawowe (odpowiedź na drugie pytanie częściowa brak odpowiedzi) albo częściowa odpowiedź na dwa pytanie podstawowe;

• ocena plus dostateczna (3.5) – częściowa odpowiedź na jedno pytanie podstawowe (brak odpowiedzi na drugie pytanie podstawowe);

• ocena dostateczna (3.0) – odpowiedź na pytanie trzecie pytanie pomocnicze;

• ocena niedostateczny (2.0) – Brak satysfakcjonującej odpowiedzi na wszystkie zadane pytania (dwa pytania podstawowe i jedno pytanie pomocnicze).

Kryteria oceny:

• wiedza o wartościach, typach hierarchii wartości i ich uzasadnieniu, normach społecznych;

• znajomość idei i argumentów wybranych klasycznych autorów filozoficznych z zakresu aksjologii i prakseologii na podstawie samodzielnej lektury ich pism;

• wiedza na temat zasad i norm moralnych;

• umiejętność rekonstrukcji i konstrukcji różnego rodzaju argumentacji na podstawie podstawowych przesłanek normatywnych danego stanowiska lub do założeń światopoglądowych bądź wyobrażeń kulturowych;

• świadomość znaczenia refleksji aksjologicznej dla kształtowania się więzi społecznych.

Ocena końcowa modułu (OKM) stanowi średnią arytmetyczną ocen uzyskanych przez studenta w I i II terminie.

4 semestr doradztwo filozoficzne i coaching /studia stacjonarne I stopnia/