Uniwersytet Ślaski w Katowicach - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Wstęp do epistemologii W1-FI-S1-WDE
Wykład (W) semestr letni 2020/2021

Informacje o zajęciach (wspólne dla wszystkich grup)

Liczba godzin: 30
Limit miejsc: (brak limitu)
Zaliczenie: Egzamin
Literatura:

K. Ajdukiewicz: Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa 1984 (część na temat teorii poznania).

J. Dębowski: Bezpośredniość poznania. Spory-dyskusje-wyniki. Lublin 2000 (rozdział I).

Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny. Red. Z. Cackowski, J. Kmita. Wrocław 1987 (hasła: aprioryzm, agnostycyzm, empiryzm, intuicjonistyczna epistemologia, doświadczenie).

Filozofia. Podstawowe pytania. Red. E. Martens, H. Schnädelbach. Tłum. K. Krzemieniowa. Warszawa 1995. Hasła: Filozofia, rozum, prawda.

A. Grobler: Metodologia nauk. Kraków 2006 (rozdział IV).

M. Hempoliński: Problem obiektywności poznania i style badań epistemologicznych. W: Studia epistemologiczne 1. Transcendencja i ideał poznawczy. Wrocław 1990, s. 7 41.

M. A. Krąpiec: Realizm ludzkiego poznania. Lublin 1995 (rozdział XVI: Struktura intelektu).

Leksykon filozofii klasycznej. Red. J. Herbut. Lublin 1997. Hasła: analityczny syntetyczny, a priori–a posteriori, ja, poznanie, prawda, refleksja.

P. Łaciak: Struktura i rodzaje poznania a priori w rozumieniu Kanta i Husserla. Katowice 2003 (Rozdział I).

A. J. Noras: Kant a neokantyzm badeński i marburski. Katowice 2000.

R. Rożdżeński: Spostrzegalne i niespostrzegalne. Kraków 1999 (Rozdział I: Spór o uniwersalia i jego utajone założenia teoriopoznawcze).

A. B. Stępień. Teoria poznania. Lublin 1971.

J. Woleński: Epistemologia. Warszawa 2005.

Metody i kryteria oceniania:

bardzo dobry (5.0): student wykazuje się bardzo dobrą znajomością kluczowych zagadnień, sposobów uprawiania refleksji teoriopoznawczej, epistemologicznej terminologii. W sposób swobodny formułuje poprawne wypowiedzi w zakresie poznanych zagadnień. W ramach argumentacji potrafi sformułować kompletną wypowiedź, w której wykazuje się wiedzą nabytą dzięki lekturze zalecanej literatury,

dobry plus (4.5): student wykazuje się znajomością kluczowych zagadnień, epistemologicznej terminologii, sposobów uprawiania refleksji teoriopoznawczej. W zakresie poznanych zagadnień potrafi sformułować poprawne wypowiedzi, w których wykazuje się zarazem znajomością w odniesieniu do źródłowych tekstów filozoficznych.

dobry (4.0): student wykazuje się znajomością kluczowych zagadnień i terminologii epistemologicznej.

dostateczny plus (3,5): student w sposób niewyczerpujący i niesamodzielny formułuje wypowiedzi w zakresie podstawowych zagadnień problemowych

dostateczny (3,0): znajomość kluczowych zagadnień i pojęć filozoficznych wskazuje na braki w odniesieniu do poziomu merytorycznego lub formalnego

Zakres tematów:

I. Zagadnienia teoriopoznawcze w ujęciu paradygmatycznym różne wzorce uprawiania refleksji teoriopoznawczej:

1. Teoria poznania jako jeden z działów filozofii teoretycznej. Teoria poznania a ontologia w ujęciu historycznym.

2. Status problematyki teoriopoznawczej w ramach trzech paradygmatów filozofowania: obiektywistycznego, subiektywistycznego i krytycystycznego.

3. Obiektywizm jako filozofia przedmiotu, w ramach której ontologia jest nadrzędna wobec epistemologii:

a) obiektywizm jako filozofia ontologiczna,

b) kosmocentryczny model obiektywizmu obiektywizm jako racjonalizm: dystynkcja doksa episteme jako przedłużenie i uzupełnienie ontologicznej dystynkcji zjawisko byt,

c) teocentryczny model obiektywizmu – obiektywizm jako fideizm: dystynkcja ratio fides jako konsekwencja teologicznego przekształcenia przedmiotu poznania (Bóg zamiast Kosmosu).

4. Subiektywizm jako filozofia podmiotu, w ramach której epistemologia jest nadrzędna wobec ontologii:

a) alternatywa racjonalizm obiektywizm albo empiryzm–subiektywizm jako alternatywa epistemologii typu przedkartezjańskiego,

b) subiektywizm jako empirystyczny relatywizm (sceptycyzm) w ramach filozofii przedkartezjańskiej,

c) subiektywistyczny zwrot Kartezjusza subiektywizm jako racjonalizm,

d) subiektywizm jako idealizm subiektywny.

5. Krytycyzm jako filozofia odsłaniająca aprioryczne warunki możliwości poznania przedmiotów, tj. poszukująca drogi pośredniej między obiektywizmem a subiektywizmem, i tym samym stanowiąca rozładowanie napięcia między ontologią a epistemologią:

a) Kant jako protoplasta krytycyzmu filozofia Kanta jako krytyka poznania, badająca formalne warunki możliwości przedmiotów doświadczenia (subiektywizacja i formalizacja a priori),

b) fenomenologia jako rozszerzenie Kantowskiej krytyki poznania o materialne warunki możliwości przedmiotów doświadczenia (ontologizacja i deformalizacja a priori),

c) zrelatywizowanie warunków możliwości przedmiotów doświadczenia w ramach filozofii hermeneutycznej (historyzacja a priori),

d) krytyka poznania jako krytyka języka w ujęciu filozofii lingwistycznej (logicyzacja a priori): przekształcenie krytycyzmu z poziomu rozumu na poziom języka (nominalizm i antyesencjalizm filozofii lingwistyczno analitycznej).

II. Zagadnienia teoriopoznawcze w ujęciu typologicznym – typy poznania i stanowiska w sporach epistemologicznych:

1. Struktura władz poznawczych w kontekście sporu racjonalizmu z empiryzmem: zmysłowość a intelekt, intelekt a rozum.

2. Struktura i rodzaje poznania: aprioryczne aposterioryczne, analityczne syntetyczne, intuicyjne-dyskursywne, formalne materialne.

3 Zagadnienie przedmiotu poznania i granic naszej wiedzy: spór idealizmu z teoriopoznawczym realizmem.

4. Zagadnienie adekwatności naszej wiedzy. Prawda jako naczelna wartość epistemologiczna: klasyczna definicja prawdy, nieklasyczne definicje prawdy, problem kryteriów prawdy.

5. Zagadnienie pewności naszej wiedzy: spór fundamentalizmu epistemologicznego z antyfundamentalizmem.

6. Spór o status poznawczy wiedzy: realizm, instrumentalizm, konstruktywizm.

7. Zagadnienie przedmiotowej ważności jakości zmysłowych: jakości zmysłowe a wrażenia, rozróżnienie jakości obiektywnych i subiektywnych, stanowiska w sporze o status epistemiczny jakości zmysłowych.

Metody dydaktyczne:

Wykład (metoda podająca z elementami dyskusji).

Grupy zajęciowe

zobacz na planie zajęć

Grupa Termin(y) Prowadzący Miejsca Liczba osób w grupie / limit miejsc Akcje
1 każda środa, 9:45 - 11:15, sala Zajęcia zdalne
Piotr Łaciak 13/25 szczegóły
Wszystkie zajęcia odbywają się w budynku:
Zdalny
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Ślaski w Katowicach.
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.3.0 (2024-03-22)