Kształcenie literackie w wychowaniu i edukacji W6-PP-NM-KL
Ćwiczenia (C) semestr letni 2021/2022

Literatura podstawowa:

Adamczykowa Z., Literatura dziecięca. Funkcje – Kategorie – Gatunki, Warszawa 2004.

Baluch A., Archetypy literatury dziecięcej, Wrocław 1993.

Baluch A., Ceremonie literackie, a więc obrazy, zabawy i wzorce w literaturze dla dzieci, Kraków 1998.

Bettelheim B., Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 2010.

Brett D., Opowiadania dla twojego dziecka. Koją, leczą, rozwiązują problemy, Gdańsk 1998.

Cichoń-Piasecka M., Baśń w kulturze, terapii i wychowaniu, [w:] Baśń w terapii i wychowaniu, red. Sz. Kawalla, E. Lewandowska-Tarasiuk, J.W. Sienkiewicz, Warszawa 2012.

Cieślikowski J., Literatura osobna, Warszawa 1985.

Papuzińska J., Dziecko w świecie emocji literackich, Warszawa 1996.

Poezja dla dzieci. Antologia form i tematów, oprac. R. Waksmund, Wrocław 1987.

Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław 2002.

Tyszkowa M., Baśń i jej recepcja z punktu widzenia psychologii rozwojowej, „Psychologia Wychowawcza”1978, nr 4.

Ziółkowska-Sobecka M., Hans Christian Andersen. Portrety autorów lektur szkolnych, Warszawa 2001.

Literatura uzupełniająca:

Baśń i dziecko, red. H. Skrobiszewska, Warszawa 1978.

Cichoń-Piasecka Małgorzata, Baśnioterapia w rehabilitacji dzieci upośledzonych umysłowo, „Szkoła Specjalna”, 2005, nr 1.

Cieślikowski J., Antologia poezji dziecięcej, Wrocław 1980.

Sto lat baśni polskiej, red. G. Leszczyński, Warszawa 1995.

Szeliga K., Bajkoterapia, czyli jak z Guziołkiem tworzyć i wykorzystywać bajki i opowiadania w biblioterapii oraz rozwoju aktywności twórczej dziecka, Kraków 2008.

Waksmund, Od literatury dla dzieci do literatury dziecięcej, Wrocław 2000.

Ocena na podstawie testu końcowego, zawierającego pytania zamknięte rekonstruujące wiedzę i sprawdzające umiejętności kognitywne oraz otwarte pytania problemowe.

Przykładowe pytania zamknięte:

Wymień autorów XIX-wiecznej ( lub XX-wiecznej) polskiej i obcej literatury dziecięcej.

Podaj przykłady tekstów reprezentujących różne odmiany dydaktyzmu w literaturze dla dzieci.

Przedstaw zwięźle treść wybranego utworu z kanonu lektur szkolnych ( lub zaliczanego do obszaru klasyki dziecięcej).

Podaj definicję literatury dla dzieci, zakreśl jej obszary, zdefiniuj pojęcie dydaktyzmu, scharakteryzuj powiastkę dydaktyczną, bajkę, baśń magiczną.

Przykładowe otwarte pytania problemowe:

W jaki sposób zmieniające się poglądy na dziecko i dzieciństwo wpływały w różnych okresach na kształt literatury dla dzieci?

Jak rozumiesz rolę literatury w wychowaniu dzieci?

TREŚCI PROGRAMOWE

Literatura dla dzieci – „literatura osobna” lub „literatura czwarta”. Miejsce literatury dla młodego odbiorcy w literaturze ogólnej. Początki literatury dla dzieci. Problemy dydaktyzmu i artyzmu. Związki z pedagogiką i psychologią. Obrazy dziecka i dzieciństwa w utworach różnych autorów. 2h

Zadania literatury dla dzieci. Cechy utworu literackiego dla dzieci. Dzieło literackie jako swoisty typ wypowiedzi. Kategorie i gatunki w „literaturze osobnej”. Inicjacje czytelnicze i rozwój zainteresowania dziecka książką. 2h

Recepcja i oddziaływanie literatury w okresie dzieciństwa i młodości. Specyfika odbioru literatury przez dziecięcego czytelnika. Magiczność, symboliczność, fantazja jako naturalna potrzeba dziecka. Archetypy literatury dziecięcej Arcydzieła literatury dziecięcej jako przygotowanie do odbioru literatury wysokiej i rozumienia kultury.2h

Przegląd podstawowych form gatunkowych w literaturze dla dzieci. Powiastka dydaktyczna, bajka, baśń ludowa i literacka. Rola baśni w życiu dziecka. Baśń z perspektywy psychologii rozwojowej. 2h

Baśń jako model świata. Poszukiwanie tożsamości i oswajanie lęków w baśni. Psychoterapeutyczna moc baśni. Analiza wybranych baśni pod kątem możliwości wykorzystania ich w terapii.4h

Poszukiwania nowych środków wyrazu we współczesnej prozie i poezji dla dzieci. Wiersze dla dzieci inspirowane folklorem dziecięcym. Paidialność jako podstawowa kategoria wiersza dziecięcego. Oblicza i funkcje komizmu w wierszach dla dzieci. Tradycja i awangardowość, czyli od M. Konopnickiej do D. Wawiłow. Znaczenie twórczości J. Tuwima, J. Brzechwy, K. Makuszyńskiego w polskiej poezji dla dzieci. 2h

Zajęcia prowadzone metodami asymilacji wiedzy, problemowymi, waloryzacyjnymi i gier dydaktycznych.