Teoretyczne podstawy pracy opiekuńczo-wychowawczej [12-PE-OP-S2-3TPPOW] semestr zimowy 2014/2015
Ćwiczenia, grupa nr 1

Literatura obowiązkowa:

Badora S., Marzec D. (red.): System opieki kompensacyjnej w zjednoczonej Europie. Kraków 2002, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Brągiel J., Badora S. (red.): Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej. Opole 2005, Wyd. Uniwersytetu Opolskiego.

Jundził E., Pawłowska R. (red.): Pedagogika opiekuńcza. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość. Gdańsk 2008, Wydawnictwo „Harmonia”.

Skórczyńska M.: O opiece – refleksje z perspektywy nie tylko osobistej. W: Biedroń M., Prokosz M. (red.): Teoretyczne i praktyczne aspekty współczesnej pedagogiki opiekuńczej. Toruń 2001, Wyd. Adam Marszałek.

Wosik-Kawala D. (red.): Rodzinne i instytucjonalne środowiska opiekuńczo-wychowawcze. Lublin 2011, Wyd. UMC-S.

Literatura uzupełniająca:

Danilewicz W., Izdebska J., Krzesińska-Żach B.: Pomoc dziecku i rodzinie w środowisku lokalnym. Materiały dla studentów pedagogiki. Białystok 2001, Wyd. Trans Humana.

Izdebska J.: Dziecko osamotnione w rodzinie. Białystok 2004, Wyd. Trans Humana.

Kamińska U.: Zarys metodyki pracy opiekuńczo-wychowawczej w rodzinnych i instytucjonalnych formach wychowania. Katowice 2003. Wyd. Uniwersytetu Śląskiego.

Kelm A.: Węzłowe problemy pedagogiki opiekuńczej. Warszawa 2000, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.

Marzec D. K.: Opieka nad dzieckiem w dobie przemian społecznych. Częstochowa 2004, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie.

Nowak A.(red.): Wybrane zjawiska powodujące zagrożenia społeczne. Kraków 2000, Oficyna Wydawnicza Impuls.

Racław-Markowska M.(red.): Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym. Warszawa 2005, ISP.

Sowa J., Pstrąg D.(red.): Pedagogika opiekuńcza wobec współczesnej orientacji filozoficznej i praktyki pedagogicznej. Tom 1. Rzeszów 1999, Centrum Doskonalenia Pedagogicznego.

Stochmiałek J.: Pomoc pedagogiczna wobec kryzysów życiowych. W: Stochmiałek J. (red.): Pedagogika wobec kryzysów życiowych. Warszawa-Radom 1998, ITE.

Wszołek J.: Osiągnięcia i potrzeby opieki nad dzieckiem. „Problemy Opiekuńczo- Wychowawcze” 2008, nr 4.

1,2. Pojęciowy model opieki (opieka, opieka a wychowanie, cechy konstytutywne opieki, rodzaje opieki, cele opieki, wspomaganie, opieka międzyludzka, funkcje opieki) – sesja rozwiązywania wybranych problemów opiekuńczo-wychowawczych

3-4. Kategorie opieki – Opieka jako kategoria moralna; Opieka jako kategoria rodzinna; Opieka jako kategoria społeczna; Opieka jako kategoria lecznicza; Opieka jako kategoria prawna; Opieka jako kategoria religijna; Opieka jako kategoria ekonomiczna; Opieka jako kategoria wychowawcza – prezentacje indywidualne lub grup studenckich

5. Osiągnięcia i potrzeby opieki nad dzieckiem - krytyczna ocena systemu opieki

6. Potrzeby dziecka a działalność opiekuńczo-wychowawcza rodziny, szkoły, środowiska lokalnego – prezentacje

7-8. Praca opiekuńczo-wychowawcza w rodzinnych formach opieki zastępczej (rodziny zastępcze, rodzinne domy dziecka, wioski dziecięce, rodzinne pogotowia opiekuńcze)- prezentacje

9. Formy opieki nad ludźmi starymi i niepełnosprawnymi (formy kreacyjne, formy wsparcia i opieki)- prezentacje

10. Organizacje pozarządowe prowadzące działalność opiekuńczo-wychowawczą

11. Rodzaje opieki wychowawczej i zasady jej sprawowania (formy i metody opieki, działania opiekuńczo-wychowawcze jako zaspokajanie potrzeb ludzkich) - sesja rozwiązywania wybranych problemów opiekuńczo-wychowawczych

12. Sylwetka współczesnego opiekuna – wychowawcy

13. Formy pracy z rodziną zagrożoną

14. Warsztat pracy wychowawczej i jego elementy składowe

15. Zajęcia podsumowujące

Metody asymilacji wiedzy: praca z tekstem, pogadanka, pokaz.

Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy: metoda projektu, metody problemowe – dyskusja, metody i techniki aktywizujące.

Liczba godzin pracy własnej studenta - 60h

Prezentacja - sprawdzenie umiejętności współpracy w zespole, a także indywidualnej umiejętności zaprezentowania i wykorzystania zdobytej wiedzy teoretycznej dotyczącej funkcjonowania i analizy form działalności opiekuńczo-wychowawczej w różnych środowiskach wychowawczych. Student umie pracować w grupie charakteryzując się twórczą i odpowiedzialną postawą w rozwiązywaniu problemów opiekuńczo-wychowawczych. Przedstawiając prezentację wykazuje się wiedzą dotyczącą dokonań w dziedzinie pracy opiekuńczo-wychowawczej (ze szczególnym uwzględnieniem walorów opieki rodzinnej oraz funkcjonowania współczesnych systemów wsparcia rodziny i opieki nad dzieckiem). Powinien znać swoje środowisko lokalne i podejmowane w nim inicjatywy na rzecz wsparcia rodziny, powinien wskazać jakie siły i instytucje środowiska lokalnego świadczą pomoc dzieciom i rodzinie. Umie zachęcić innych do dyskusji i krytycznej analizy na temat różnych form pracy opiekuńczo-wychowawczej. W trakcie prezentacji powinien dokonywać krytycznej refleksji i oceny możliwości i skutków omawianych form opieki i wsparcia. Student ma stawiać pytania dotyczące aktualnych problemów opieki i możliwości ich rozwiązywania. Powinien więc umieć korzystając z wiedzy pedagogicznej i dotyczącej zjawisk społecznych samodzielnie i krytycznie analizować teksty naukowe , aby wspólnie z grupą lub indywidualnie przygotować prezentację.

Przebieg procesu weryfikacji - czas prezentacji 25-30 min. Wszystkie osoby biorące udział w prezentacji powinny być przygotowane merytorycznie i zabrać głos w trakcie jej trwania. Student powinien zachęcać grupę do aktywnego udziału w prezentacji, stawiać pytania, krytycznie analizować dostępny materiał i literaturę, szukać odpowiedzi na ewentualne wątpliwości. Powinien korzystać z wiedzy i umiejętności zdobytych na innych zajęciach, m.in. na podstawach pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej, instytucjach opiekuńczo-wychowawczych, czy współczesnych tendencjach w opiece nad dzieckiem. Powinien w miarę możliwości dołączyć do prezentacji informacje, przykłady działań praktycznych podejmowanych w środowisku lokalnym lub w danej instytucji opiekuńczo-wychowawczej.

Powinien korzystać z literatury obowiązkowej i uzupełniającej. Student zostanie poinformowany o terminie prezentacji na pierwszych zajęciach, a także o możliwości konsultacji na dyżurach prowadzącej zajęcia.

Projekt - Sprawdzenie umiejętności dotyczących korzystania i zastosowania wiedzy w projektowaniu i ocenie wybranych sposobów działań profilaktycznych i wychowawczych w środowisku lokalnym.

Student wykonuje projekt grupowy dotyczący określonych działań profilaktycznych i wychowawczych w środowisku lokalnym, zwracając uwagę także na sylwetkę opiekuna-wychowawcy i jego warsztat pracy wychowawczej.

Tezy związane z treściami zajęć.

Polecane pozycje – literatura obowiązkowa i uzupełniająca.

Student powinien znać problemy pracy opiekunów-wychowawców, a także rolę ich wzoru osobowego w wychowaniu i opiece nad dziećmi i młodzieżą. Umie pracować w grupie charakteryzując się twórczą i odpowiedzialną postawą w rozwiązywaniu problemów opiekuńczo-wychowawczych. Potrafi stawiać pytania, analizować, dostrzegać, diagnozować i poszukiwać optymalnych rozwiązań i możliwości kompensacji opieki. Opracowując projekty działań opiekuńczych i wychowawczych kieruje się zasadami etycznymi i korzysta ze zdobytej wiedzy teoretycznej. Podejmuje trud permanentnego rozwoju osobistego i zawodowego. Charakteryzuje się twórczą i odpowiedzialną postawą, a także z zaangażowaniem uczestniczy w przygotowywaniu projektu.

Przebieg procesu weryfikacji - student w przygotowanym przez siebie projekcie wykazuje się znajomością problematyki określonej w temacie. Powinien korzystać z podanej literatury oraz z innych źródeł, stawiać pytania, krytycznie odnosić się do prezentowanych wątków, prezentować nowe rozwiązania, przykłady odnoszące się do pracy opiekuńczo-wychowawczej w różnych instytucjach opiekuńczo-wychowawczych, jak i w środowisku lokalnym. Student zostanie poinformowany o terminie oddania projektu na pierwszych zajęciach, a także o możliwości konsultacji na dyżurach prowadzącej zajęcia.

POW