Zagrożenia cywilizacyjne i zrównoważony rozwój W2-S1OS19-1OS-24
Wykład (W) semestr letni 2020/2021

Część geologiczna

Podstawowa

Kozłowski S. 2007. Przyszłość ekorozwoju. Wyd. KUL, Lublin

Kołodziej B., Matyka M. (red.) 2012. Odnawialne źródła energii. Rolnicze surowce energetyczne. PWRiL, Poznań.

Krawiec F. (red.) 2010. Odnawialne źródła energii w świetle globalnego kryzysu energetycznego. Wybrane problemy. Difin SA, Warszawa.

Popiołek E. 2009. Ochrona terenów górniczych. Wydawnictwa AGH, 298.

Strzałkowski P. 2010. Zarys ochrony terenów górniczych. Wyd. Pol. Śląskiej, Gliwice.

Uzupełniająca

Kozłowski S., (red.), 1990. Zasady ochrony i kształtowania środowiska przyrodniczego na obszarach eksploatacji złóż kopalin. Wydawnictwa SGGW-AR t.18. Warszawa

Lipiński A., Mikosz R. 2013. Ustawa Prawo geologiczne i górnicze. Komentarz, Warszawa.

Nita J. 2013. Zmiany w krajobrazie powstałe w wyniku działalności górnictwa surowców skalnych na obszarze Wyżyn Środkowopolskich. Uniwersytet Śląski, Katowice; 184 s.

Pietrzyk-Sokulska E. 1995. Wpływ podziemnej eksploatacji i przeróbki węgla na środowisko przyrodnicze w Polsce. Studia, Rozprawy, Monografie, PAN PPGSMiE. Kraków.

Prawo geologiczne i górnicze - Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. —(Dz.U. z 2017 r. poz. 2126).

Ostrowski J. (red). 2001. Ochrona środowiska na terenach górniczych., Wyd. Inst. Gosp. Sur. Miner i Energią PAN Kraków.

Trząski L. (red.) 2012. Wyzwania zrównoważonego użytkowania terenu na przykładzie województwa śląskiego – scenariusze 2050. Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Jabłoński W., Wnuk J. 2004. Odnawialne źródła energii w polityce energetycznej Unii Europejskiej i Polski. Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu. Sosnowiec.

Taubman J. 2013. Węgiel i alternatywne źródła energii. Prognozy na przyszłość. Wydawnictwo Naukowe, PWN, Warszawa

Kozłowski S. (red). 2000. Ochrona litosfery. Państw. Inst. Geolog. Warszawa.

Strzałkowski P. 2010. Zarys ochrony terenów górniczych. Wyd. Pol. Śląskiej, Gliwice.

Ostaficzuk, S. 2016. Zmienność właściwości geośrodowiska Polski na tle globalnym: trendy zmienności wybranych parametrów wzajemnie wrażliwych. Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN.

Ustawa o ochronie środowiska.

Uberman R., Ostręga A. 2003. Metoda projektowania zagospodarowania dużych i zróżnicowanych kompleksów poeksploatacyjnych. [w:] Kształtowanie krajobrazu terenów poeksploatacyjnych w górnictwie. Mat. Międz. Konf., AGH, s. 243-253.

Uberman R., Ostręga A. 2004. Sposoby rekultywacji i zagospodarowania zwałowisk nadkładu i składowisk odpadów górniczych. Górnictwo Odkrywkowe. nr 7-8, s. 80-88.

Uberman R. Uberman R. 2010. Likwidacja kopalni rekultywacja terenów pogórniczych w górnictwie odkrywkowym, Problemy techniczne, Prawne i finansowe. IGSMiE PAN, Kraków. s. 1-132.

Część biologiczna

Podstawowa

EU Biodiversity Strategy for 2030. Bringing nature back into our lives. European Commission, Brussels, 20.05.2020, https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/communication-annex-eu-biodiversity-strategy-2030_en.pdf, dostęp 30.10.2020

Ecological Footprint. Global Footprint Network, https://www.footprintnetwork.org/our-work/ecological-footprint/

Environmental Performance Index 2020, https://epi.yale.edu/epi-results/2020/component/epi

- Human Development Report 2020, https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/hdr_2020_overview_english.pdf

Kozłowski S. 2007. Przyszłość ekorozwoju. Wyd. KUL, Lublin

Kołodziej B., Matyka M. (red.) 2012. Odnawialne źródła energii. Rolnicze surowce energetyczne. PWRiL, Poznań.

Krawiec F. (red.) 2010. Odnawialne źródła energii w świetle globalnego kryzysu energetycznego. Wybrane problemy. Difin SA, Warszawa.

Kronenberg J. 2012. Usługi ekosystemów w miastach. Zrównoważony Rozwój – Zastosowania 3: 13-28, https://sendzimir.org.pl/wp-content/uploads/2019/08/ZRZ3_str_13-28.pdf

Kronenberg J., Bergier J. (red.). 2012. Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce. Fundacja Sendzimira, Kraków https://sendzimir.org.pl/publikacje/podrecznik-wyzwania-zrownowazonego-rozwoju-w-polsce/

Laskowski R., Migula P. 2004. Ekotoksykologia – od komórki do ekosystemu. PWRil, Warszawa

The Happy Planet Index, http://happyplanetindex.org/

Walker C.H., Hopkin S.P., Silby R.M., Peakall D.B. 2002. Podstawy ekotoksykologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Wójcik J. 2020. Antropogeniczne zmiany środowiska przyrodniczego Ziemi. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Uzupełniająca

Budziszewska M., Kardaś A., Bohdanowicz Z. 2021. Klimatyczne ABC. Interdyscyplinarne podstawy współczesnej wiedzy o zmianie klimatu. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, https://www.wuw.pl/product-pol-13475-Klimatyczne-ABC-Interdyscyplinarne-podstawy-wspolczesnej-wiedzy-o-zmianie-klimatu-PDF.html

Jabłoński W., Wnuk J. 2004. Odnawialne źródła energii w polityce energetycznej Unii Europejskiej i Polski. Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu, Sosnowiec

Nowakowska A., Rzeńca A., Przygodzki Z. 2016. Kształcenie na rzecz zrównoważonego, inteligentnego i partycypacyjnego rozwoju miast, [w:] EKOMIASTO#ŚRODOWISKO Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta, red. Rzeńca A. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego s. 9-20.

Kronenberg J. 2012. Usługi ekosystemów w mieście i dla miasta. Green Infrastructure and Urban Biodiversity for Sustainable Urban Development and the Green Economy, http://www.euroreg.uw.edu.pl/dane/web_euroreg_seminary_files/765/20150507_warszawa_euroreg_uslugi_ekosystemow_w_miescie_i_dla_miasta_na_strone.pdf

Parusel J.B. (red.) 2020. Przyroda żywa województwa śląskiego. Stan poznania, ochrony i zagrożenia. Centrum Dziedzictwa Przyrody Górnego Śląska, Katowice

Plan adaptacji miasta Katowice do zmian klimatu do roku 2030, https://www.katowice.eu/dla-mieszka%C5%84ca/miejskie-centrum-energii/klimat/plan-adaptacji-do-zmian-klimatu

Raport „Zrównoważony rozwój miast w Polsce - od teorii do praktyki". 2020. United Nations Association Poland, https://www.miasta.pl/uploads/attachment/file/3948/Raport_-_zr_wnowa_ony_rozw_j_miast.pdf

Rejmer P. 1997. Podstawy ekotoksykologii. Wydawnictwo Ekoinżynieria. Lublin

SOER 2020. Środowisko Europy 2020 — stan i prognozy. Europejska Agencja Środowiska, Luksemburg

Siemiński M. 2001. Środowiskowe zagrożenia zdrowia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Siemiński M. 2007. Środowiskowe zagrożenia zdrowia. Inne wyzwania. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Taubman J. 2013. Węgiel i alternatywne źródła energii. Prognozy na przyszłość. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Trząski L. (red.) 2012. Wyzwania zrównoważonego użytkowania terenu na przykładzie województwa śląskiego – scenariusze 2050. Główny Instytut Górnictwa, Katowice

Zakrzewski S.F. 1997. Podstawy toksykologii środowiska. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Ocena części wykładowej na podstawie udziału w zajęciach i wykorzystania prezentowanych w ramach treści w projektach przygotowywanych i prezentowanych przez studentów.

Część geologiczna

1. Wprowadzenie w tematykę geologiczną przedmiotu, rozwój zrównoważony jako model korzystania z zasobów geologicznych.

2. Zasady zrównoważonego rozwoju, geośrodowisko, mity i realia.

3. Ziemia jako organizm, geodynamika, sprzężenia zwrotne. Geologiczno-geomorfologiczne aspekty zrównoważonego rozwoju - degradacja powierzchni, antropopresja.

4. Energetyka w problematyce zrównoważonego rozwoju - nośniki energii odnawialne i nieodnawialne.

5. Zagrożenia naturalne i antropogeniczne, przewidywalne i niespodziewane, problematyka górnicza - wyrobiska powierzchniowe, odpady, zanieczyszczenia, krajobraz.

6. Sprzeczności i konieczności zagrożenia cywilizacyjnego środowiska, podsumowanie. Inne zagrożenia cywilizacji - trzęsienia ziemi, wulkanizm, tsunami, powodzie, lawiny.

7. Zasoby Ziemi i ich ochrona, energia, przestrzeń życiowa, krajobraz. Problematyka górnictwa podziemnego - wody podziemne i powierzchniowe, odpady, składowiska.

Część biologiczna

1. Wprowadzenie w tematykę przedmiotu, zakres i organizacja zajęć

Idea zrównoważonego rozwoju w różnych skalach przestrzennych – przykłady koncepcji i rozwiązań praktycznych - wykład 25.02.

2. Zrównoważone użytkowanie energii. Bezpieczeństwo energetyczne Polski i świata. Klasyfikacja zasobów przyrodniczych. Porównanie paliw kopalnych i odnawialnych źródeł energii. Uwarunkowania prawne, społeczne, ekonomiczne wytwarzania i użytkowania energii ze źródeł odnawialnych.

3. Oddziaływanie zanieczyszczeń na różnych poziomach organizacji biologicznej. Koncepcja biomarkerów i bioindykatorów; monitoring biologiczny. Podstawy odporności organizmów na zanieczyszczenia

4. Zróżnicowanie gatunkowe zwierząt terenów miejsko-przemysłowych a idea rozwoju zrównoważonego

5. Zagrożenia i ochrona szaty roślinnej

6. Rozwój zrównoważony jako jedyny racjonalny model rozwoju cywilizacji. Rozwój zrównoważony i polityka klimatyczna. Sposoby oceny rozwoju zrównoważonego

7. Globalne przemiany środowiskowe – zanik różnorodności biologicznej. Antropogeniczne zagrożenia dla środowiska a idea zrównoważonego rozwoju (epoka Antropocenu vs model zrównoważonego rozwoju)

Wykład w postaci prezentacji multimedialnej z wykorzystaniem materiałów własnych prowadzących, źródeł literaturowych oraz zasobów Internetu.